Page Text
________________
मायापक-हारिभद्रीयवृत्तिः तं' दङ्गण सेसओ खंधावारो पहिओ, राया रहंमि एकलो. धूलादिभया गच्छिस्सामित्ति पए पयहो, जाव सबोऽवि खंधावारो पट्टितओ दिठ्ठो, राया चिंतेति-ण मया कस्सवि कथितं, कहमेतेहिं णाय?, गविट्ठ परंपरएण जाव खुजत्ति, खुजा पुच्छिता, नाए तह घेव अक्खायं, एस अणणुओगो, तीसे मंडवियाए खेतं चैव चिन्तिजति, विवरीओ अणुओगो, एवं णिप्पदेसमेगन्तणिञ्चमेगमागास पडिवजावेतस्स अणणुओगो, सप्पएसादि पुण पडिवजावेंतस्स अणुओगोत्ति ॥२॥
कालाननुयोगानुयोगयोः स्वाध्यायोदाहरणं-एको साधू पादोसियं परियहतो रहसेणं कालं ण याणति, सम्मदिहिगा य देवया तं हितठ्याए बोधेति मिच्छादिठियाए भएणं, सा तकस्स पडियं भरेउं महया महया सद्देणं घोसेति-महितं महितंति, सो तीसे कण्णरोडयं असहंतो भणति-अहो तकवेलत्ति, सा पडिभणति-जहा तुझं समझायवेलत्ति, ततो साहू उवउंजिऊण
तं हा शेषः स्कन्धावारः प्रस्थितः, राजा बसि एकको मूल्यादिभयात् गमियामीति प्रगे प्रवृत्तः (गन्तुं), यावत् सर्वोऽपि स्कन्धाबारः प्रस्थितो रटः, राजा चिन्तयति-न मवा कसैचिदपि कथितं, कथमेतैातम् ! गोषितं परम्परकेण पावत्कुम्जेति, कुम्जा पृष्टा, तया तथैवाख्यातं, एषोऽननुयोगः, तस्याः मण्डपिकायाः क्षेत्रमेव चिन्तयेदिति, विपरीतोऽनुयोगः, एवं निष्प्रदेश मेकाम्तनित्यमेकमाकाशं प्रतिपाचमानस्य अमनुयोगः, सप्रदेशादि पुनः प्रतिपाचमानस्य अनुयोग इति । २ एक साधुः प्रादोषिकं परिवर्तयन् रभसा कालं न जानाति, सम्यगष्टिका च देवता तं हितार्थाय बोधयति मिथ्याष्टिकाया भयेन सा तकस्य घटिका भृत्वा महता महता शब्देन घोषयति-मथितं मथितमिति, स तस्याः कर्णरोटक (राटिं) असहमानो भणति-अहो तकवेलेति, मा प्रतिभणति-यथा तब स्वाध्यायवेलेति, ततः साधुरुपयुज्य. मिच्छामिदुकडं भणति, देवताए अणुसासिओ-मा पुणो एवं काहिसि,मामिच्छद्दिष्टियाए छलिहिजिसि, एस अणणुओगो, काले पडियषं तो अणुओगो भवति ॥३॥
इदानीं पचनविषयं दृष्टान्तद्वयमननुयोगानुयोगयोः प्रदर्श्यते-तत्र प्रथमं बधिरोल्लापोदाहरणम्-एंगंमि गामे बहिरकुडुक्यं परिवसति, थेरो थेरी य, ताणं पुत्तो तस्स भजा, सो पुत्तो हलं वाहेति, पथिएहिं पंथं पुच्छितो भणति-घरजायगा मज्म एते बइल्ला, भजाए य से भत्तं आणीयं, तीसे कथेति जहा-बइला सिंगिया, सा भणति-लोणितमलोणितं वा, माताए ते सिद्धयं, सासूए कहियं, सा भणति-थूलं वा बरडं वा वा थेरस्स पोतं होहिइ, थेरं सदावेइ,'थेरो भणइ-पि ते जीएणं, एगपि तिलं न खामि, एवं जदि एगवयणे परूवितघे दुवयणं परूवेति, दुवयणे वा एगवयणं तो अणणुओगो, • अह तहेव परूवेति, अणुओगो॥४॥
,मिथ्या मे तुष्कृतं भणति, देवतयाऽनुशिष्ट:-मा पुनरेवं कार्षीः, मा मिथ्यारघ्या चीच्छलः, एषोऽननुयोगः, काले पठितव्यं तदाऽनुयोगो भवति । २ एकस्मिन् प्रामे बधिरकुटुम्बकं परिवसति, स्थविरः स्थविरा च, तयोः पुत्रः तस्य भायों, स पुत्रो हलं वाहयति, पथिकैः पन्थाः पृटो भणति-गृहजाती ममैतौ बलीवदों, भार्यया च तस्य भक्तमानीतं, तस्यै कथयति यथा-बलीवदौं शुङ्गिती, सा भणति-लोणितं (सलवणं) भोणितं वा, मात्रा ते साधित श्व कथितं, सा भणति-स्थूकं वा कसं वा स्थविरस पोतिका भविष्यति, स्थविरं शब्दयति, स्थविरो भणति-पिबामि (शपथः) ते जीवितं (तेन) एकमपि सिलं न खादामि, एवं ययेकवचने प्ररूपयितव्ये द्विवचनं प्ररूपयति द्विवचने वा एकवचनं तदाऽननुयोगः, भय तथैव प्ररूपयति तदाऽनुयोगः.
प्रामेयकोदाहरणं द्वितीयं वचन एव, प्रस्तुतानुयोगप्राधान्यख्यापनार्थमिति । एगमि नयरे एगा महिला, सा भत्तार मए कठ्ठादीणिवि ताव अकीयाणि, घोच्छामोत्ति अजीवमाणी खुडुयं पुत्तं घेत्तुं गामे पवुत्था, सो दारओ वटुंतो मायरं पुच्छति-कहिं मम पिता', मरे त्ति, सो केणं जीविताइतो !, भणति-ओलग्गाए, तो भणइ-अहंपि ओलग्गामि, सा भणति-ण जाणिहिसि ओलग्गिउं, तो कहं ओलग्गिजइ ?, भणिओ-विणयं करिज्जासि, केरिमो विणओ?, जोक्कारो कायद्यो णीय चंकमियचं छंदाणुवत्तिणा होयचं, सो णगरं पधाविओ, अंतराणेण वाहा मिगाणं णिलुक्का दिहा, वडेणं सहेणं जोकारोत्ति भणितं, तेणं सद्देणं मआ पलाणा, तेहिं घेत्तुं पहतो, सब्भावो णेण कहिओ, भणितो तेहि-जदा एरिसं पेच्छेजासि, तदा णिलुकंतेहिं णीयं आगंतवं, ण य उल्लविज्जति, सणिवा, ततो गेण रयगा दिहा, ततो णिलुतो सणिअं एति, तेसिं च रयगाणं पोत्ता हीरंति, थाणयं बद्धं, रक्खंति, एस चोरोत्ति बंधिओ पिट्टिओ सम्भावे कहिए मुक्को,
१ एकस्मिनगरे एका महिला, सा भर्तरि मृते काष्ठादीन्यपि तावद्विक्रीतवती, गर्हिताः म इति भजीवन्नी क्षुलकं पुत्रं गृहीवा प्रामं पोषिता, स वारको वर्धमानः मातरं पृच्छति-- मम पिता!, मृत इति, स केन जीविकायितः । भणति -अवलगनया, ततो भगति-अहमपि अवलगामि, मा भणति-न जानासि अवलगितुं, ततः कथमवलग्यते ?, भणितः-विनयं कुर्याः, कीदृशो विनयः ?, जोत्कारः (जयोत्कारः) कर्तव्यः नीचैर्गन्तव्यं छन्दोऽनुवृत्तिना भवितव्यं, स नगरं प्रभावितः, अन्तरा भनेम व्याधा मृगेभ्यः (मृगान् प्रहीतुं) निलीना दृष्टाः, बृहता शब्देन जोस्कार इति भणितं, तेन शब्देन मृगाः पलायिताः, तैहीत्वा महतः, सझावोऽनेन कथितः, भणितस्तैः-यदैतादृशं पश्येस्तदा निलीयमानेन गन्तव्यं, न च खलाप्यते, शनैः शनैर्वा, ततोऽनेन रजका स्टाः,
ततो निलीयमानः शनैः गच्छति, तेषां च रजकाना वचाणि हियन्ते, स्थान बद्धं, रक्षन्ति, एष चौर इति बदः पिहितः सजावे कथिते मुक्तः,. Jain Education International For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002521 |
| Book Title | Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami |
| Author | |
| Publisher | Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 14 MB |