Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

SR No.: 002521
Original Sutra Author: Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Total Pages: 340
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size: 14 MB

Page 52

भावश्यक हारिभद्रीयवृत्तिः
॥४१॥ इन्द्रचक्रवर्तिप्रभृतयः तैर्महितः-पूजितः तं, तीरं 'अस्य वर्तमानकालावस्थायिनः तीर्थस्य इति गाथार्थः ॥ ८१॥ एवं तावदर्थवक्तुर्मङ्गालार्थ वन्दनमभिहितं, इदानीं सूत्रकत्तंप्रभृतीनामपि पूज्यत्वात् वन्दनमाह
इकारसवि गणहरे पवायए पवयणस्स बंदामि । सव्वं गणहरवंसं वायगवंसं पवयणं च ॥ ८२॥ व्याख्या-'एकादश' इति संख्यावाचकः शब्दः, 'अपिः' समुच्चये, अनुत्तरज्ञानदर्शनादिधर्मगणं धारयन्तीति गणधरास्तान , प्रकर्षेण प्रधाना आदौ वा वाचकाः प्रवाचकाः तान्, कस्य -'प्रवचनस्य' आगमस्येत्यर्थः, किं-वंदामि, एवं तावन्मूलगणधरवन्दनं, तथा 'सर्व' निरवशेष, गणधरा:-आचार्यास्तेषां वंश:-प्रवाहस्तं, तथा वाचका-उपाध्यायास्तेषां वंशस्तं, तथा 'प्रवचनं च' आगमं च, वन्द इति योगः। आह-इह वंशद्वयस्य प्रवचनस्य च कथं बन्यतेति, उच्यते, यथा अर्थवक्ता अर्हन् वन्द्यः, सूत्रवक्तारश्च गणधराः, एवं यैरिदमर्थसूत्ररूपं प्रवचनं आचार्योपाध्यायैरानीतं, तवंशोs. प्यानयनद्वारेणोपकारित्वात् वन्ध एवेति, प्रवचनं तु साक्षात्स्यैवोपकारित्वादेव पन्धमिति गाथार्थः ॥ ८२ ॥ इदानी प्रकृतमुपदर्शयन्नाहते बंदिऊण सिरसा अस्थपुरत्तस्स तेहि कहियस्स । सुयनाणस्स भगवओ निजुसिं कित्तइस्सामि ॥ ८॥
व्याख्या-'तान्' अनन्तरोक्तान् तीर्थकरादीन् 'वन्दित्वा' प्रणम्य 'शिरसा' उत्तमान, किम् -नियुकिं कीर्तयिष्ये, कस्य ?-'अर्थपृथक्त्यस्य' तत्र श्रुताभिधेयोऽर्थः तस्मात् सूत्रं पृथक् तदोषः पृथक्त्वं च अर्थश्च पृथक्त्वं चेति एकब
चान् णिज उभयपदभावात्. २ तदेव पृथक्त्वमिति विशे० मलपगिरीबाचीच. * पन्दे. भावः, अर्थेन वा पृथु अर्थपृथु तद्भावः अर्थपृथुत्वं श्रुतविशेषणमेव तस्य, 'तैः' तीर्थकरगणधरादिभिः 'कथितस्य' प्रतिपादितस्य, कस्य -श्रुतज्ञानस्य भगवतः, स्वरूपाभिधानमेतत्, सूत्रार्थयोः परस्परं निर्योजनं नियुक्तिः तां 'कीर्तयिष्ये' प्रतिपादयिष्ये इति गाथार्थः ॥ ८३ ॥ आह-किमशेषश्रुतज्ञानस्य १, न, किं तर्हि , श्रुतविशेषाणामावश्यकादीनामिति, अत एवाह
आवस्सगस्स दसकालिअस्स तह उत्तरज्झमायारे । सूपगडे निजुसिं वुष्यामि तहा दसाणं च ॥ ८४॥ कप्पस्स य निजुक्ति ववहारस्सेव परमणिउणस्स । सरिअपण्णत्तीए बुच्छ इसिभासिआणं च ॥ ८५॥ एतेसिं निर्सि बुच्छामि अहं जिणोवएसेणं । आहरणहेउकारणपयनिवहमिण समासेणं ॥८६॥
मासां गमनिका आवश्यकस्य दशवैकालिकस्य तथोत्तराध्ययनाचारयोः समुदायशब्दानामघयषे वृत्तिदर्शनातू यथा भीमसेनः सेन इति उत्तराध्य इति उत्तराध्ययनमबसेय, अथवाऽध्ययनमध्याय:, उत्तराध्यायाचारयो, सूत्रकृतविषयां नियुक्ति वक्ष्ये, तथा दशानां च संबन्धिनीमिति गाथार्थः ॥ ८४ ॥ तथा कल्पस्य च नियुक्तिं व्यवहारस्य च परमनिपु. णस्य, तत्र परमग्रहणं मोक्षाङ्गत्वात् निपुणग्रहणं स्वयंसकत्वात् , तथा च न मन्वादिप्रणीतव्यवहारवयंसकोऽयं, "सब पइण्णा खुषवहारा" इति वचनात्, तथा सूर्यप्रशतेः वक्ष्ये, ऋषिभाषितानां च देवेन्द्रस्तवादीनां नियुक्ति, क्रियाभिधानं चानेकशः प्रन्थान्तरविषयत्वात् समासध्यासरूपत्वाच शाखारम्भस्य अष्टमेवेति गाथार्थः॥ ८५॥ एतेषां' श्रुतविशे
संज्ञाऽप्येषा श्रुतस्येति वि.. पाणां, नियुकिं वक्ष्ये अहं जिनोपदेशेन, न तु स्वमनीषिकयैव, आहरणहेतुकारणपदनिवहां एतां समासेन, तत्र साध्यसाधनान्वयव्यतिरेकप्रदर्शनमाहरणं दृष्टान्त इतियावत्, साध्यधर्मान्वयव्यतिरेकलक्षणो हेतुः, हेतुमुलहस्य प्रथम दृष्टान्ताभिधान न्यायमदर्शनार्थ-कृषि तुमनभिधाय दृष्टान्त एवोच्यते इति, यथा गतिपरिणामपरिणतानां जीवपुद्गलानां गत्युः पष्टम्भको धर्मास्तिकायः, मत्स्यादीनां सलिलवत् , तथा क्वचिद्धेतुरेव केवलोऽभिधीयते, न दृष्टान्तः, यथा मदीयोऽयमबः विशिष्टचिहोपलब्ध्यन्यथानुपपत्ते, तथा चाभ्यधायि नियुक्तिकारेण-"जिणयणं सिद्धं चेव भण्णई करैथवी उदाहरणं । आसज उ सोयारं हेऊधि कहंचिय भणेजा ॥१॥ इत्यादि" । कारणमुपपत्तिमात्र, यथा निरुपमसुखः सिद्धः, ज्ञानानाबाधप्रकर्षात् , नात्र आविदङ्गानादिलोकप्रतीतः साध्यसाधनधर्मानुगतो दृष्टान्तोऽस्ति, तत्राहरणार्थाभिधायक पदमाहरणपदं, एवमन्यत्रापि भावनीयं । आहरणं च हेतुश्च कारणं च आहरणहेतुकारणानि तेषां पदानि आहरणहेतुकारणपदानि तेषां निवहः-संघातो यस्यां नियुक्तौ सा तथाविधा तां 'एतां' वक्ष्यमाणलक्षणां अथवा प्रस्तुतां 'समासेन' संक्षेपेणेति व्याख्यातं गाथात्रयमिति ॥८६॥ तत्र 'यथोद्देशस्तथा निर्देश' इति न्यायात् आदावधिकृताऽऽवश्यकाधाध्यियनसामायिकाल्योपोदूधातनियुक्तिमभिधित्सुराह__ सामाइयनिजुतिं वुच्छं उवएसियं गुरुजणेणं । आयरियपरंपरएण आगयं आणुपुवीए ॥ ८७॥ व्याख्या-सामायिकस्य नियुकिः सामायिकनियुक्तिः तां 'वक्ष्ये' अभिधास्ये, उप-सामीप्येन देशिता उपदेशिता तां, १ जिनवच सिबमेव भण्यते कुत्रापि उदाहरणम् । नासाथ तु श्रोतारं हेतुमपि चितू भणेत् ॥१॥ * कहिंवि. + तथा तत्रोदा०. अिध्ययन..