Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

SR No.: 002521
Original Sutra Author: Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Total Pages: 340
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size: 14 MB

Page 51

॥४०॥
भावश्यक-हारिभद्रीपवृत्तिः प्राणातिपातादिकारणपूर्वकत्वात् , तस्य च तद्विनिवृत्तिमन्तरेणोत्पत्तिनिरोधाभावात् , प्रागुपात्तस्य च विशिष्टक्रियास. व्यपेक्षाध्यवसायजन्यस्य तत्प्रत्येनीकक्रियासहगताध्यवसायसः क्षयोपपत्त, तरक्षयाभावे च भावतो भवतरणानुपपत्तेरिति । भावतीर्थे तु नोआगमतः संघः, सम्यग्दर्शनादिपरिणामानन्यत्वात्, यत उक-"तित्थं भंते ! तिथं ! तिस्थकरे तित्या, गोयमा! अरिहा ताव नियमा तित्थयरे, तित्थं पुण चाउचण्णो समणसंघो, पढमगणहरो वा "। तरिता तु तद्विशेष एव साधुः, तथा सम्यग्दर्शनादित्रयं करणभावापन्नं तरणं, तरणीयो भवोदधिरिति । अथवा-पङ्कादाहपिपासा. नामपहारं करोति यत् । तद्धर्मसाधनं तथ्यं, तीर्थमित्युच्यते बुधैः ॥१॥ पङ्कस्तावत् पापं, दाहः कषायाः, पिपासा विषयेच्छा, एतेषामपहरणसमर्थ यदित्यर्थः, अथवा सुखावतारं सुखोत्तारं १ सुखावतारं दुरुत्तारं २ दुःखावतारं सुखो तारं ३ दुःखावतारं दुरुत्तार ४ मिति' द्रव्यभावतीर्थं द्रष्टव्यं, तच्च संरजस्कशाक्यबोटिकसाधुसंबन्धि विज्ञेयं, अलं प्रसङ्गेन । तथा भगः-समप्रैश्वर्यादिलक्षणः, उक्तं च-"ऐश्वर्यस्य समप्रस्य, रूपस्य यशसः श्रियः । धर्मस्याथ प्रयतस्य, पण्णां भग इतना ॥१॥" ततश्च समप्रैश्वर्यादिभगयोगाद्भगवन्तोऽर्हन्त इति तान् भगवतः । आह-तीर्थकरा
मान्तरम. सभ्यन्तरमकस.प्राणातिपातादिकात्. ४ मिथ्यात्वाविकक्षण.५ सम्यग्दर्शनानुसारिणी. भाम्तरकर्मममक्षयाभावे. • तत्वतः भवतारणा० . तरथाइमयं सरस्त्राणं ॥ १... ॥ तचणियाणं वीर्य विसयसुहकुसस्थभावणाणिनं तवं च बोरियाणं चरिमं जहणं सिबर्फ mom (विशे.) तीर्थ भदन्त ! तीर्थ तीर्थकरस्तीर्थम्, गौतम! भईन् तावनियमातीर्थकरः तीर्थ पुनः चतुवर्णः श्रमणसहः प्रथमगणधरो वा । सैषाः "दिगम्बराः नसाधवः । भभिश्या.+ तक्षयाभावतो. + भवता. जमितीस्वं. निस्यनेनैव 'भगवत' इत्यस्य गतार्थत्वात् तीर्थकृतामुक्तलक्षणभगाव्यभिचारात् नार्थोऽनेनेति, न, नयमतान्तराषलम्बि. परिकल्पिततीर्थकरतिरस्कारपरत्वादस्येति, तथा च न तेऽविकलभगवन्तः, तान् भगवतो, वन्द इति क्रिया सर्वत्र योज्या। तथा परे-शत्रवः, ते च क्रोधाद्याः, आक्रमणमाक्रमः-पराजयः तदुच्छेद इतियावत्, परेषामाक्रमः पराक्रमा, सोऽनुत्तर:-अनन्यसहशो येषां ते तथाविधाः । आह-ये खलु ऐश्वर्यादिभगवन्तः तेऽनुत्तरपराक्रमा एव, तमन्तरेण विवक्षितभगयोगाभावात् , ततश्च 'अनुत्तरपराक्रमान्' इत्येतदतिरिच्यते इति, अत्रोच्यते, अनादिशुद्धैश्वर्या दिसमन्वितपरमपुरुषप्रतिपादनपरनयवादनिराकरणार्थत्वाद् न दोषः, तथा चानुत्तरपराक्रमत्वमन्तरेणैव कैश्चित् हिरण्यगर्भादीनामनादिविवक्षितभगयोगोऽभ्युपगम्यत इति, उक्तं च-"ज्ञानमप्रतिघं यस्य, वैराग्यं च जगत्पते। ऐश्वर्यं चैव धर्मध, सहसिद्धं चतुष्टयम् ॥१॥” इत्यादि, अकात्मवादव्यवच्छेदार्थ वा । अमितं-अपरिमितं ज्ञेयानन्तत्वात् केवलं, अमितं ज्ञानं एषामित्यमितज्ञानिनः । आह-येऽनुत्तरपराक्रमास्तेऽमितज्ञानिन एव नियमेन, क्रोधादिपरिक्षयोत्तरकालभाविस्वाद अमितज्ञानस्येति, उच्यते, सत्यमेतत् , किं तु क्लेशक्षयेऽप्यमितज्ञानानभ्युपगमप्रधाननयवादनिरासार्थत्वात् उपन्यास इति, तथा चाहुरेके-" सर्व पश्यतु वा मा वा, इष्टमथं तु पश्यतु । कीटसङ्ख्यापरिज्ञानं, तस्य नः क्वोपयुज्यते ? ॥१॥ इत्यादि", स्वसिद्धान्तप्रसिद्धच्छास्थवीतरागव्यवच्छेदार्थ वा । तथा तरन्ति स्म भवार्णवमिति तीर्णास्तान तीर्णान् , तीर्खा च भवौघं 'सुगतिगतिगतान्' तत्र सर्वज्ञत्वात्सर्वदर्शित्वाञ्च निरुपमसुखभागिनः सुगतयः-सिद्धाः, तेषां
अविकलभगवत इति. * सिद्धेश्व०+- विक्षयो. गतिः सुगतिगतिः, अनेन तिर्यनरनारकामरगतिव्यवच्छेदेन पञ्चमीमोक्षगतिमाह, तां गताः प्राप्ताः तान् , अनेन चावाप्ताणिमाद्यष्टविधैश्वर्यस्वेच्छाविलसनशीलपुरुषतीर्णत्वप्रतिपादनपरनयवादव्यवच्छेदमाह, तथा च केचिदाहुः“अणिमाद्यष्टविधं प्राप्यैश्वर्य कृतिनः सदा । मोदन्ते सर्वभावज्ञास्तीर्णाः परमदस्तरम् ॥१॥ इत्यादि" तथा सिद्धः तस्या एव सुगतेः पन्थाः सिद्धिपथः तस्य प्रधाना देशकाः तद्बीजभूतसामायिकादिप्रतिपादकत्वात् प्रदेशकाः, अनेन त्वनवद्यानेकसत्त्वोपकारकतीर्थकरनामकर्मविपाकपरिणामवत् तत्स्वरूपमेवाह , तान् 'वन्दे' अभिवादये इति गाथार्थः ॥८॥ एवं तावदविशेषेण ऋषभादीनां मङ्गलार्थ वन्दनमुक्तं, इदानीं आसन्नोपकारित्वात् वर्तमानतीर्थाधिपतेः अखिलश्रुतज्ञा. नार्थप्रदर्शकस्य वर्धमानस्वामिनो वन्दनमाहवंदामि महाभाग, महामुणिं महायसं महावीरं । अमरनररायमहिअं, तित्थयरमिमस्स तित्थस्स ॥८॥
व्याख्या-तत्र वन्दामीत्यादि दीपकं अशेषोत्तरपदानुयायि द्रष्टव्यं । तत्र भागः-अचिन्त्या शक्तिः, महान् भागोऽस्येति महाभागः तं, तथा मनुते मन्यते वा जगतस्त्रिकालावस्थामिति मुनिः सर्वज्ञत्वात् , महाँश्चासौ मुनिश्च महामुनिः तं, त्रैलोक्यव्यापित्वात् महद्यशोऽस्येति महायशाः तं, 'महावीरं' इत्यभिधानं, अथवा 'शूर वीर विक्रान्तौ' इति कायादिशत्रुजयान्महाविक्रान्तो महावीरः, अत्यन्तानुरक्तकेवलामलश्रिया विराजत इति वा वीरः, उक्कं च-"विदारयति यत्कर्म, तपसा च विराजते । तपोवीर्येण युक्तश्च, तस्माद्वीर इति स्मृतः॥१॥" अमराश्च नराश्च अमरनरास्तेषां राजानः
मयं महोपकारकं च वन्दे (विशे० वृत्तौ ) * कर. + अनन्यानुरक.