Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

SR No.: 002521
Original Sutra Author: Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Total Pages: 340
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size: 14 MB

Page 48

भावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः गुणापादनमिति, आह-यत्स्वयं कालान्तरभाव्युपकम्यते यथा तरोर्वार्धक्यादि तत्र परिकर्मणि द्रव्योपक्रमता युक्ता, वर्णकरणकलादिसंपादनस्य तु कालान्तरेऽपि विवक्षितहेतुजालमन्तरेणानुपपत्तेः कथं परिकर्मणि द्रव्योपक्रमतेति, अत्रो
यस, विवक्षितहेतुजालमन्तरेणानुपपत्तेरित्यसिद्धं, कथं ?, वर्णस्य तावन्नामकर्मविपाकिस्वात् स्वयमपि भावात् , कलादीनां चक्षायोपशमिकत्वात् , तस्य च कालान्तरेऽपि स्वयमपि संभवात् , विभ्रमविलासादीनां च युवावस्थायां दर्शनात् (ग्रन्थानम् १५०० )। तथा वस्तुविनाशे च पुरुषादीनां खङ्गादिभिर्विनाश एवोपक्रम्यते इति, आह-परिकर्मवस्तुविनाशोपकमयोरभेद एव, उभयत्रापि पूर्वरूपपरित्यागेनोत्तरावस्थापत्तेरिति, अत्रोच्यते, परिकर्मोपक्रमजनितोत्तररूपापसावपि अविशेषेण प्राणिनां प्रत्यभिज्ञानादिदर्शनात् वस्तु विनाशोपक्रमसंपादितोत्तरधर्मरूपे तु वस्सन्यासनात विशेषसिद्धिरिति, अर्थवैकत्र विनाशस्यैव विवक्षितत्वाददोषः। एवमचित्तद्रव्योपक्रमः पद्मरागमणेः क्षारमृत्पुटपाकादिना वैमल्यापादनविनाशादीति । मिश्रद्रव्योपक्रमस्तु कटकादिविभूषितपुरुषादिद्रव्यस्यैवेति । विवक्षातश्च कारकयोजना . द्रष्टव्या-द्रव्यस्य द्रव्येण द्रव्यात् द्रव्ये वोपक्रमो द्रव्योपक्रम इति । तथा क्षेत्रस्योपक्रमः क्षेत्रोपक्रमः, आह-क्षेत्रमा मुत्तं नित्यं च, अतस्तस्य कथं करणविनाशाविति, उच्यते, सध्यवस्थितद्रव्यकरणविनाशभावादुपचारतः खल्वदोषा, तथा च तास्थ्यात्तापदेशो युक्त एव, मश्चाः क्रोशन्तीति यथा । तथा कालस्य वर्सनादिरूपत्वात् द्रव्यपर्यायरूपत्वात द्रव्योपक्रम एवोपचारात् कालोपक्रम इति, चन्द्रोपरागादिपरिज्ञानलक्षणो वा । भावोपक्रमो द्विधा-आगमतो नोआगमतश्च, आगमतो ज्ञाता उपयुक्तः, नोआगमतस्तु प्रशस्तोऽप्रशस्तश्चेति, तत्राप्रशस्तो डोण्डिणिगणिकाऽमात्यादीनां, एत्थोदाहरणाणि-एगे नगरे एगा मरुगिणी, सा चिंतेति-कह धूयाओ सुहियाओ होजत्ति, ताए जेठिया धूआ सिक्खाविआ जहा वरं इंतं मत्थए पण्हियाए आहणिजसि, 1 ताए आहतो, सो तुट्ठो, पादं मदिउमारद्धो, णहु दुक्लाविअत्ति, तीए मायाए कहियं, ताए भण्णति-जं करेहि तं करेहि, ण एस तुज्झ किंची अवरज्झइति । बीया सिक्खविआ, तीएवि आहतो, मो झिंखित्ता उवसंतो, सा भणति-तुमपि वीसत्था विहराहि, णवरं झिंखणओ एसुत्ति ।
तईया सिक्खविआ, तीएवि आहतो, सो रुढो, तेण दढं पिट्टिता धाडिया य, तं अकुलपुत्ती जा एवं करेसि, तीए मायाए कथितं, पच्छा कहवि अणुगमिओ, एस अम्ह कुलधम्मोत्ति, धूआ य भणिआ जहा देवतस्स तस्स तहा वट्टिजासि, मा छडेहित्ति ॥ एगम्मि नगरे चउसटिकलाकुसला गणिया, तीए परभावोवक्कमणनिमित्तं रतिघरंमि सघाओ पगईओ णियणियवावारं करेमाणीओ आलिहावियाओ, तत्थ य जो जो वहइमाई, सो सो निययसिप्पं पसंसति, णाय
भत्रोदाहरणानि-एकस्मिनगरे एका ब्राह्मणी सा चिन्तयति-कथं दुहितरः सुखिताः भवेयुरिति, तया ज्येष्ठा दुहिता शिक्षिता यथा वरमायान्तं मस्तके पाणिना आहन्याः, तयाऽऽहतः, स तुष्टः, पादं मर्दयितुमाररुथः नैत दुःखितेति, तया मात्रे कथितं, तया भण्यते-यत्कुरु (चिकीसि) तङ्का मेष तव (स्वयि) किचिदपराभ्यति इति । द्वितीया शिक्षिता, तयाऽप्याहतः स सिङ्गित्वा (प्रभाष्य) उपशान्तः, सा भणति--स्वमपि विश्वम्ता विहर, पर शिमणकः (प्रभाषक: ) एष इति । तृतीया शिक्षिता, तयाऽप्याहतः, स रुष्टः, तेन दलु पिष्टिता निर्धाटिता च, स्वमकुलपुत्री यैवं करोषि, तया मात्रे कथितं, पश्चान् कथमपि अनुनीसः, एषः अस्माकं कुलधर्म इति, दुहिता च भणिता यथा दैवतस्य तथा तस्य वर्तेथाः, मा स्याक्षीत् इति । एकस्मिनगरे चतुष्पष्टिककाकुशला गणिका, तया परभावोपक्रमणनिमितं रतिगृहे सर्वाः प्रकृतयो निज निजव्यापार कुर्वत्य भालेखिताः, तत्र च यो यो वर्धक्यादिः, सस निजकं शिल्पं प्रशंसाति, *म्भिणी. + कि । तयाहतो. एपस्स. तत्तिभा. 1.पुत्तिया / तहा एपस्स. ॥ एडव. भावो य सुअणुयत्तो भवइ, अणुयत्तिओ य उवयारं गाहिओ खद्धं खद्धं दबजातं वियरेइत्ति एसविा अपसत्थो भावो. पकमो॥ एगमि णगरे ' कोई राया अस्सवाहणियाए सहामञ्चेणं निग्गओ, तत्थ ! से आसेण वच्चन्तेण खलिणे काईया वोसिरिआ, खिल्लरं बद्धं, तं च पुढवीए धिरत्तणओ तहहियं चेव रण्णा पडिनियत्तमाणेण सुइरं निज्झाइयं, चिंतिय चणेण-इह तलागं सोहणं हवइत्ति, न उण वुत्तं, अमच्चेण इंगियागारकुसलंण रायाणम घेव, पालीए आरामा से पवरा कया, तेणं कालेणं । रण्णा पुणरवि अस्सवाहणिआए गच्छंतेण दिलु, भणियं च णेणकेण इमं खणावि? अमच्चेण भणिअं-राय! तुब्भेहि चेव, कहिं चिअ ?, अवलोयणाए, x अहियपरितुढेणं संवडणा कया। एसविअ अप्पसत्थभावोवकमोत्ति ॥ उक्तः अप्रशस्तः, इदानी प्रशस्त उच्यते-तत्र श्रुतादिनिमित्तं आचार्यभावोपक्रमः प्रशस्त इति, आह-व्याख्यानाप्रतिपादनाधिकारे गुरुभावोपक्रमाभिधानमनर्थकमिति, न, तस्यापि व्याख्यान
१ज्ञातभावव स्वनुवर्सनीयो भवति, अनुवृत्तश्च उपचारं माहितः प्रचुरं प्रचुर दन्यजातं वितरतीति एषोऽपि चाप्रशस्तो भावोपक्रमः ॥ एकस्मिनगरे कबि. वाजाऽश्ववाहनिकया सहामायेन निर्गतः, तत्र तस्याश्वेन बजता विषमभूमौ कायिकी (प्रश्नवणं) ज्युस्मृष्टा, पल्वलं पर्छ (जातं ), तच्च पृथव्याः स्थिरत्वात
थास्थितमेव राज्ञा प्रतिनिवर्तमानेन सुचिरं नियति, चिन्तिसं चानेन, इह तटाकः शोभनो भवति इति, म पुनरुक्त, भमास्येन इशिताकारकुशलेन राजानमनापूच्छच महत्सरः खानितमेव, पान्यो भारामातस्य प्रवराः कृताः, तस्मिन्काले पुनरप्यश्ववाहनिकया गच्छता रटं, भणितं चानेन केमेदं खानितं, अमात्येन भणितं, राजन् ! शुष्माभिः, कथमेव, अवलोकनया, अधिकपरितुष्टेन संवर्धना कृता, एषोऽपि नाप्रशस्तभावोपक्रम इति । + एसोवि. कोथि प. तेणं समएणं एवं. ४ कहिए. = संवणा..अप्पसरयो भा.