SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 293
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ॥२८॥ मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः देवण समं पालिया, एसा अहं विहित्ति तिहिपधणीसु तेहिं दारएहिं समं णईए छूहइ, एवं निबाहेऊण नहो, एयरस उपत्तिया ॥ अत्थसत्थे-एगो पुत्तो दो सवत्तिणीओ, ववहारो न छिज्जइ, देवीए भणियं-मम पुत्तो जाहिति, सो एयस्स असोगपायवस्स हेठा ठिओ ववहारं छिदिहिति, ताव दोवि अविसेसेण खाह पिवहत्ति, जीसे ण पुत्तो सा चिंतेइ-एत्तिओ ताव कालो लद्धो, पच्छा न याणामो किं भविस्सइत्ति पडिस्सुयं, देवीए णायं-ण एसा पुत्तमायत्ति, देवीए उप्पत्तिया ॥ इच्छाए-एगो भत्तारो मओ, वहिप्पउत्तं न उग्गमइ, तीए पतिमित्तो भणिओ-उग्गमेहि, सोभणइ-जइ मम विभागं देहि, तीए भणियं-जं इच्छसि तं मम भागं देजासि, तेण उग्गमे तीसे तुच्छयं देइ, सा नेच्छइ, ववहारो, आणावियं, दो पुंजा कया, कयरं तुम इच्छसि ?, महंत रासि भणइ, भणिओ-एयं चैव देहित्ति, दवाविओ, कारणियाणमुप्पत्तिया॥सयसहस्सेएगो परिभट्टओ, तस्स सयसहस्सो खोरो, सो भणइ-जो ममं अपुर्ष सुणावेइ तस्स एयं देमि, तत्थ सिद्धपुत्तेण सुयं, ग्येण समं वालिताः, एषोऽस्माकं विधिरिति तिथिपर्वसु तैर्दारकैः समं ना क्षिपति, एवं निर्वाय नष्टः, एतस्योत्पत्तिकी बुद्धिः ॥ भर्थशाने-एकः पुत्रः दे सपल्यौ, म्यवहारो न छिपते, देण्या भणितं-मम पुत्रो भविष्यति स एतस्याशोकपादपस्याधस्तारिस्थतो व्यवहारं छेत्स्यति, ताव मप्यविशेषेण खादतं पिबतमिति, यस्या न पुनःसा चिन्तयति-एतावान् तावत् कालो कब्धः, पश्चान्न जाने किं भविष्यतीति प्रतिध्रुतं, देण्या ज्ञातम्-नैषा पुत्रमातेति, देव्या औत्पत्तिकी। इच्छायां-एको भर्ता मृतः, वृद्धिप्रयुक्तं नागछति, तया पतिमित्रं भणितं-उदाहय, स भणति-यदि मचं विभागं वदासि, तथा भणितं-यदिच्छसि तं म_भागं दवाः, तेनोद्वाय तस्मै तुच्छं दीयते, सानेच्छति, व्याहारः, मानायितं, द्वौ पुलौ कृतौ, कतरं स्वमिच्छसि ?, महान्तं राशि भणति, भणितः-एनमेव देहीति, दापितः, कारणिकानामौत्पत्तिकी ॥ शतसहस्ने-एकः परिभ्रष्टः, तस्य शतसाहन्त्रिकं खडरक, स भणति-यो मझमपूर्व श्रावयति तसै एतद् ददामि, तत्र सिद्धपुत्रेण भुतं, तेण भण्णइ-'तुझ पिया मज्झ पिउणो धारेइ अणूणयं सयसहस्सं । जइ सुयपुर्व दिजउ अह ण सुयं खोरगं देहि ॥१॥ जिओ, सिद्धपुत्तत उप्पत्तियनि गाथात्रयार्थः ॥ उक्तौत्पत्तिकी, अधुना वैनयिक्या लक्षणं प्रतिपादयन्नाहभरतित्थरणसमत्था तिवग्गसुत्तत्थगहिअपेआला । उभओ लोगफलवई विणयसमुत्था हवइ बुद्धी ॥ ९४३ ॥ __ व्याख्या-इहातिगुरु कार्य दुर्निर्वहत्वाद्भर इव भरः, तन्निस्तरणे समर्था भरनिस्तरणसमर्था, त्रयो वर्गाः त्रिवर्गमिति लोकरूढेधर्मार्थकामाः, तदर्जनपरोपायप्रतिपादननिवन्धनं सूत्रं तदन्वाख्यानं तदर्थः पेयालं-प्रमाणं सारः, त्रिवर्गसूत्रार्थयोBहीतं प्रमाणं-सारो यया सा तथाविधा, अथवा त्रिवर्गः त्रैलोक्पम् ॥ आह-नन्धध्ययनेऽश्रुतनिसृताऽऽभिनिबोधिकाधिकारे औत्पत्तिक्यादिबुद्धिचतुष्टयोपन्यासः, त्रिवर्गसूत्रार्थगृहीतसारत्वे च सत्यश्रुतनिःसृतत्वमुक्त विरुध्यत इति, न हि श्रुताभ्यासमन्तरेण त्रिवर्गसूत्रार्थगृहीतसारत्वं सम्भवति, अत्रोच्यते, इह प्रायोवृत्तिमङ्गीकृत्याश्रुतनिस्तत्वमुक्तम् , अतः स्वल्पश्रुतनिसृतभावेऽप्यदोष इति । 'उभयलोकफलवती' ऐहिकामुष्किकफलवती 'विनयसमुत्था' विनयोद्भवा भवति बुद्धिरिति गाथार्थः ॥ अस्या एव विनेयजनानुग्रहार्थमुदाहरणैः स्वरूपमुपदर्शयन्नाह निमिने १ अस्थसत्थे २ अलेहे ३ पणिए अ४ कूष ५ अस्से अ६। गहह ७ लक्खण ८ गंठी ९ अगए १० गणिआ य रहिओ अ ११ ॥ ९४४ ॥ सीआ साडी दीहं च तणं अवसव्वयं च कुंचस्स १२॥ निव्वोदए अ१३ गोणे घोडगपडणंच रुक्खाओ१४॥९४५॥ । तेन गण्यते-'तव पिता मम पितुर्धारणत्यनूनं शतसहस्रम् । यदि श्रुतपूर्व ददारवथ न श्रुतपूर्व खोरकं ददातु ॥ १॥ जितः, सिद्धपुत्रस्योत्पत्तिकीति ॥ व्याख्या-गाथाद्वयार्थः कथानकेभ्य एवावसेयः, तानि चामूनि-तत्थ निमित्तेत्ति, एगस्स सिद्धपुत्तस्स दो सीसगा निमित्तं सिक्खिया, अन्नया तणकट्ठस्स बच्चति, तेहिं हत्थिपाया दिट्ठा, एगो भणइ-हत्थिणियाए पाया, कहं ?, काइएण, सा य हथिणी काणा, कहं १, पगपासेण तणाई खाइयाई, तेण काइएणेव णायं जहा इत्थी पुरिसो य विलग्गाणि, सा य गुषिणित्ति, कहं ?, हत्थाणि थंभेत्ता उठिया, दारगो से भविस्सइ, जेण दक्खिणो पाओगरुओ, रत्तपोत्ता, जेण रत्ता दसिया रुक्खे लग्गा ।। णाईतीरे एगाए वुड्डीए पुत्तो पविसियओ, तस्सागमणं पुच्छिया, तीसे य घडओ भिन्नो, तत्थेगो भणइ'तजाएण य तजायं' सिलोगो मओत्ति परिणामेइ, बितिओ भणइ-जाहि वुड्ढे ! सो घरे आगओ, सा गया, दिछो पुवागओ, जुवलगं रूवगे य गहाय आगया, सक्कारिओ, बितिओ आपुच्छइ-सब्भावं मम न कहेसि, तेण पुच्छिया, तेहिं जहाभूयं परिकहियं, एगो भणइ-विवत्ती मरणं, एगो भूमीओ उठिओ सो भूमीए चेव मिलिओ, एवं सोवि दारओ, -- सानिमित्तमिति-एकस्य सिद्धपुत्रस्य द्वी शिष्या निमित्तं शिक्षितौ, अन्यदा तृणकाष्ठाय बजतः, ताभ्यां हस्तिपादाःटा, एको भणति-हस्तिन्याः पादाः, कथं १, कायिक्या, सा च हस्तिनी काणा, कथं , एकपार्थेन तृणानि खादितानि, तेन कायिक्यैव ज्ञातं यथा स्त्री पुरुष विलग्नौ, साच गुर्विणीति, कर्य, हस्तौ स्तम्भयित्वोरिथता, दारकस्तस्या भविष्यति, येन दक्षिणः पादो गुरुः, रक्कपोता, येन रक्ता दशा वृक्षे सना ॥ नदीतीरे एकस्या वृद्धायाः पुत्रः प्रोषितः, तस्यागमनं पृष्टी, तस्यास घटो भित्रः, तत्रैको भणति-तजातेन च तज्जातं (श्लोकः) मृत इति कथयति, द्वितीयो भणति-याहि वृद्ध ! स गृहे मागतः, सा गता, बहः पूर्वागतः, युग्मं रूप्यकांच गृहीत्वाऽऽगता, सत्कारितः, द्वितीय आपृच्छति-सद्भावं मझ न कथयसि, तेन प्रष्टी, ताम्यां यथाभूतं परिकथितं, एको भणति-प्यापत्तिमरणं, एको भूमेरुत्थितः स भूमावेव मिलितः, एवं सोऽपि दारकः, * कहेह. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002521
Book TitleAgam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01
Original Sutra AuthorHaribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Author
PublisherBherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Publication Year
Total Pages340
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy