Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

SR No.: 002521
Original Sutra Author: Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Total Pages: 340
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size: 14 MB

Page 167

॥१५२॥
आवश्यक हारिभद्रीयवृत्तिः
जंभिय बहि उबालिय तीर विद्यावत सामसालअहे । छद्वेणुकुडुयस्स उ उप्पण्णं केवलं गाणं ॥ ५२६ ॥ तो सामी अभियगामं गओ, तस्स बहिया वियावत्तस्त चेइयरस अदूरसामंते, विद्यावन्तं नाम अव्यक्तमित्यर्थः, भिन्नपडियं अपागडं, उज्जुवालियाए नदीए तीरंमि उत्तरिले कूले सामागस्स गाहावतिस्स कठुकरणसि, कठकरणं नाम छेत्तं, सालपायवस्स अहे उडुगणिसेज्जाए गोदोहियाए आयावणाते आयावेमाणस्स छणं भत्तेणं अपाणएणं वइसाहसुदसमीप इत्थुतराहिं नक्खत्तेणं जोगमुवागतेणं पातीणगामिणीए छायाए अभिनिविट्टाए पोरुसीए पमाणपत्ताए झाणंतरिया माणस्स एकत्तवियक्कं बोलीणस्स सुहुमकिरियं अणियहिं अप्पत्तस्स केवलवरणाणदंसणं समुप्पण्णं । तपसा केवलमुत्पन्नमिति कृत्वा यद्भगवता तप आसेवितं तदभिधित्सुराह
जो प तवो अणुचिण्णो वीरवरेणं महाणुभावेणं । छउमस्थकालियाए अहकर्म कित्तहस्सामि ॥ ५२७ ॥ व्याख्या - यच्च तप आचरितं वीरवरेण महानुभावेन छद्मस्थकाले यत्तदोर्नित्यसम्बन्धात् तद्यथाक्रमं येन क्रमेणानुafi भगवता तथा कीर्तयिष्यामीति गाथार्थः ॥ ५२७ ॥ तचेदम्-
१ ततः स्वामी जृम्भिकाप्रामं गतः, तस्मादहिः वैयावृत्यस्य चैत्यस्यादूरसामन्ते, भिन्नपतितमप्रकटम्, ऋजुवालुकाया नद्यास्तीरे भौसरत्ये कूले श्यामाकस्य गृहपतेः क्षेत्रे ( काष्ठकरणं नाम क्षेत्रम् ), शाळपादपस्याध उत्कटुकथा निषथवा गोदोहिकथाऽऽतापनयाऽऽतापयतः पठेन भक्तेनापानकेन वैशाखशुद्धशम्य इस्तो सराभिर्नक्षत्रेण योगमुपागते प्राचीनगामिन्यां छायायामभिनिर्वृत्तायां पौण्यां प्रमाणप्राप्तायां ध्यानान्तरिकायां वर्त्तमानस्य एकस्ववितर्क व्यतिशास्य सूक्ष्मक्रियमनिवृत्ति अधाशस्य केवलवरज्ञानदर्शनं समुत्पन्नम् ।
नव किर चाउम्मासे छरि दोमासिए उवासीय । बारस य मासियाई बावन्तरि अडमासाई ॥ ५२८ ॥ व्याख्या - नव किल चातुर्मासिकानि तथा षट् किल द्विमासिकानि उपोषितवान् किलशब्दः परोक्षाष्ठागमवादसंसूचकः, द्वादश च माशिकानि द्विसप्तत्यर्द्धमासिकान्युपोषितवानिति क्रियायोग इति गाथार्थः ॥ ५२८ ॥
एवं किर छम्मासं दो किर तेमासिए उवासीय । अड्डाइजाइ दुवे दो चेव दिवमासाई ।। ५२९ ॥ व्याख्या - एकं किल षण्मासं द्वे किल त्रैमासिके उपोषितवान् तथा 'अड्डाइजाइ दुवे' त्ति अर्ज तृतीयमास निष्प तपः-क्षपणं वाऽर्धतृतीयं तेऽर्धतृतीये द्वे, चशब्दः क्रियानुकर्षणार्थः, द्वे एव च 'दिवमासाई' ति सार्धमासे तपसी क्षपणे वा, क्रियायोगोऽनुवर्त्तत एवेति गाथार्थः ॥ ५२९ ॥
भई च महामहं पडिमं तत्तो य सव्वओभहं । दो चत्तारि दसेव य दिवसे ठासीय अणुबद्धं ॥ ५३० ॥ व्याख्या-भद्रां च महाभद्रां प्रतिमां ततश्च सर्वतोभद्रां स्थितवान, अनुबद्धमिति योग:, आसामेवानुपूर्व्या दिवसप्रमाणमाह- द्वौ चतुरः दशैव च क्विसान् स्थितवान्, अनुबद्धं-सन्ततमेवेति गाथार्थः ॥ ५३० ॥ गोयरमभिग्गहजुयं खमणं छम्मासियं च कासीय । पंचदिवसेहि ऊणं अव्वहिओ वच्छनयरीए ॥ ५३१ ॥ व्याख्या - गोचरेऽभिग्रहो गोचराभिग्रहस्तेन युतं क्षपणं पण्मासिकं च कृतवान् पञ्चभिर्दिवसैन्यूनम् 'अव्यथितः अपीडितो 'वत्सान गर्यो' कौशाम्ब्यामिति गाथार्थः ॥ ५३१ ॥
दस दो य किर महप्पा ठाइ मुणी एगराइयं पडिमं । अट्ठमभन्तेण जई एक्केकं चरमराईयं ॥ ५३२ ॥ व्याख्या-दश द्वे च सङ्ख्या द्वादशेत्यर्थः किल महात्मा 'ठासि मुणि' ति स्थितवान् मुनिः, एकरात्रिकी प्रतिमां पाठान्तरं वा 'एकराइए पडिमे'ति एकरात्रिकीः प्रतिमाः, कथमित्याह 'अष्टमभक्तेन' त्रिरात्रोपवासेनेति हृदयम्, 'यतिः' प्रयत्नवान्, एकैकां ''धरमरात्रिकी' चरमरजनीनिष्पन्नामिति गाथार्थः ॥ ५३२ ॥
दो चैव य छट्ठसए अडणातीसे उवासिया भगवं । न कयाइ निश्वेभतं चउत्थभतं च से आसि ॥ ५३३ ॥ व्याख्या - द्वे एव च षष्ठशते एकोनत्रिंशदधिके उपोषितो भगवान्, एवं न कदाचिन्नित्यभक्तं चतुर्थभकं वा 'से' तस्याssसीदिति गाथार्थः ॥ ५३३ ॥
बारस वासे अहिए छ भतं जहण्णयं आसि । सव्वं च तवोकम्मं अपाणयं आसि वीरस्स ॥ ५३४ ॥
व्याख्या - द्वादश वर्षाण्यधिकानि भगवतश्छद्मस्थस्य सतः 'षष्ठं भक्तं' द्विरात्रोपवासलक्षणं जघन्यकमासीत्, तथा सर्वच तपःकर्म अपानकमासीद्वीरस्य, एतदुक्तं भवति-क्षीरादिद्रवाहार भोजनकाललभ्य व्यतिरेकेण पानकपरिभोगो rssसेवित इति गाथार्थः ॥ ५३४ ॥ पारणककालमानप्रतिपादनायाह -
तिष्णि सप दिवसानं अउणाषण्णं तु पारणाकालो । उक्कुडुपनिसेजाणं ठियपडिमाणं सए बहुए ॥ ५३५ ॥ व्याख्या - त्रीणि शतानि दिवसानामेकोनपञ्चाशदधिकानि तु पारणकालो भगवत इति, तथा 'उत्कुटुकनिषarti' स्थितप्रतिमानां शतानि बहूनीति गाथार्थः ॥ ५३५ ॥
पठबजाए पढमं दिवसं एत्थं तु पक्खिवित्ता णं । संकलियंमि उ संते जं लडं तं निसामेह ॥ ५३६ ॥