Page Text
________________
॥१२६॥
बावश्यक-हारिभद्रीयवृत्ति सो आगओ। ताहे सको भणइ-भगवं! तुम उवसग्गबहुलं, अहं बारस वरिसाणि तुभ वेयावच्च करेमि, ताहे सामिणा भणि-न खलु देविंदा ! एयं भूअं वा (भवं वा भविस्सं वा) जण्णं अरहंता देविदाण वा असुरिंदाण वा निस्साए कटु केवलनाणं उप्पाडेति, सिद्धि वा वखंति, अरहंता सरण उहाणबलविरियपरिसकारपरकमेणं केवलनाणं उप्पाडेति सकेण सिद्धत्थो भण्णइ-एस तव नियंलओ, पुणो य मम वयणं-सामिस्स जो परं मारणंति उवसग्गं करेइ तं वारेजसु, एवमस्तु तेण पडिस्सुअं, सको पडिगओ, सिद्धत्थो ठिओ। तदिवसं सामिस्स छपारणयं, तओ भगवं विहरमाणो गओ कोल्लागसण्णिवेसे, तत्थ य भिक्खहा पविट्ठो बहुलमाहणगेहं, जेणामेव कुल्लाए सन्निवेसे बहुले माहणे, तेण मदुघयसंजुत्तेण परमण्णेण पडिलाभिओ, तत्थ पंच दिवाई पाउम्भूयाई। अम्मेवार्थमुपसंहरबाह
गोवनिमित्तं सकस्स आगमो वागरेइ देषिदो । कोल्लाबहुले छहस्स पारणे पयस वसुहारा ॥ ४६१ ॥ व्याख्या-ताडनायोधतगोपनिमित्तं प्रयुक्तावधेः 'शक्रस्य' देवराजस्य, किम् !, आगमनं आगमः अभवत्, विनिवार्य
समागतः । तदा शको भणति-भगवन् ! तव उपसर्गबहुलं (बामग्य) अहं द्वादश वर्षाणि तब वैवावृत्यं करोमि, तदा खामिना भणितम्-न खलु देवेन्द्र ! एततं वा (भवति वा भविष्यति वा) यद् भहन्तः देवेन्द्राणां वा मसुरेन्द्राणी वा निभवा कृत्वा केवलज्ञानमुत्पादयन्ति, सिद्धिं वा वजन्ति, महन्तः स्वकेम उत्थानबलवीर्यपुरुषकारपराक्रमेण केवलज्ञानमुत्पादयन्ति । तदा शरण सिहायों भव्यते-एष तव निजका, पुनश्च मम बचन-स्वामिनः यः पर मारणान्तिकमुपसर्ग करोति तं वारयः । तेन प्रतिश्रुतं, शकः प्रतिगतः, सिदाः स्थितः । विसं स्वामिनः षष्ठपारणकं, सतो भगवान् विहरन् गतः कोशाकसधिवेशे, तत्र च भिक्षा प्रविष्टः बहुलब्राह्मणगृहं, यत्रैव कुल्छाकसधिवेशे बहुलो प्रामाणः, तेन मधुपतसंयुक्तन परमानेन प्रतिलम्भितः, तत्र - दिव्यानि प्रादुर्भूतानि. चगोपं 'वागरेइ देविंदो' ति भगवन्तमभिवन्ध 'व्याकरोति' अभिधत्ते देवेन्द्रो-भगवन् ! तवाहं द्वादश वर्षाणि वैयावृत्त्यं करोमीत्यादि, 'वागरिंसु' वा पाठान्तरं, व्याकृतवानिति भावार्थः, सिद्धार्थ वा तत्कालप्राप्ठं व्याकृतवान् देवेन्द्रः-भगवान् त्वया न मोक्तव्य इत्यादि । गते देवराजे भगवतोऽपि कोल्लाकसन्निवेशे बहुलो नाम प्रामणः 'षष्ठस्य' तपोविशेषस्य पारणके, किम् ?, 'पयस' इति पायसं समुपनीतवान् , 'वसुधारे'ति तद्गृहे वसुधारा पतितेति गाथाक्षरार्थः ॥ कथानकम्-तओ सामी विहरमाणो गओ मोरागं सन्निवेसं, तस्थ मोराए दुइजता नाम पासडिगिहत्था, तेर्सि तत्थ आवासो, तेसिं च कुलवती भगवओ पिउमित्तो, ताहे सो सामिस्स सागएण उवडिओ, ताहे सामिणा पुषपओगेण बाहा पसारिआ, सो भणति-अस्थि घरा, एस्थ कुमारवर ! अच्छाहि, तस्थ सामी एगराइ वसित्ता पच्छा गतो, विहरति, तेण य भणियंविवित्ताओ बसहीओ, जइ बासारत्तो कीरह, आगरछेजह अणुग्गहीया होजामो। ताहे सामी अठ्ठ उउबद्धिए मासे विहरेत्ता वासायासे उवागते तं चेवदाइज्जतयगामं एति, तरथेगमि उडवे वासावासं ठिओ। पढमपाउसे य गोरुवाणि चार अलभंताणि जुण्णाणि तणाणि खायंति, ताणि य घराणि उबेल्लेंति, पच्छा ते वारेंति, सामी न वारेइ, पच्छा दूइज्जतगा
सतः स्वामी विहरन् गतो मोरा सनिवेशं, तत्र मोराके दूइज्जता (द्वितीयान्ता) नाम पापण्डिनो गृहस्थाः, तेषां तत्रावासः, तेषां च कुरूपतिः भगवतः पितुः मित्रम्, तदा स स्वामिनं स्वागतेम उपस्थितः, तवा स्वामिना पूर्वप्रयोगेण बाहुः प्रसारितः, स भणति-सन्ति गृहाणि, अत्र कुमारवर ! तिष्ठ, तत्र स्वामी एको रात्रिं उषिश्वा पश्चादनः, विहरति, तेन च भणितम्-विविक्ता वसतयः, यदि वर्षारानः क्रियते, भागमिष्यः भनुगृहीता अभविष्याम । तदा स्वामी अष्टौ ऋतुबद्धान् मासान् विहृत्य वर्षावासे उपागते तमेव द्वितीयान्तकग्राममेति, तत्रैकसिन् उटजे वर्षावासं स्थितः । प्रथमप्रावृषि च गावः चारिमलभमाना जीर्णानि तृणानि खादम्ति, तानि च गृहाणि उद्वेलयन्ति, पश्चासे वारयन्ति, खामी न बारपति, पचादू द्वितीयान्तकाः.* उवग्गे प्र०. २ मप्र. तस्स कुलवइस्स साहेति जहा एस एताणि न णिवारेति, ताहे सो कुलवती अणुसासति, भणति-कुमारवर! सउणीवि ताव अप्पणि गेहूं रक्खैति, तुमं वारेज्जासि, सप्पिवासं भणति । ताहे सामी अचियत्सोग्गहोत्तिकाउं निग्गओ, इमे य तेण पंच अभिग्गहा गहीआ, तंजहा-अचियत्तोग्गहे न वसिय १ निचं वोसहकारण २ मोणेणं ३ पाणीसु भोत्तवं ४ गिहत्यो न वंदियबो नऽभुटेतबो ५, एते पंच अभिग्गहा । तत्थ भगवं अद्धमासं अच्छित्सा तओ पच्छा अहितगामं गतो । तस्स पुण अहिअगामस्स पढमं वद्धमाणगं नाम आसी, सो य किह अठियग्गामोजाओ,धणदेवो नामवाणिअओ पंचहिं धुरसएहिं गणिमधरिममेजस्स भरिएहिं तेणतेण आगओ, तस्स समीवे य वेगवती नाम नदी, तं सगडाणि उत्तरंति, तस्स एगो बइल्लो सो मूलधुरे जुप्पति, तावचएण ताओ गडिओ उत्तीण्णाओ, पच्छा सो पडिओ छिनो, सो वाणिअओ तस्स तणपाणिअं पुरओ छड्डेऊण तं अवहाय गओ । सोऽवि तस्थ वालुगाए जेडामूलमासे अतीव उण्हेण तण्हाए छुहाए य परिताविजइ,
तस्मै कुलपतये कथयन्ति-यथा एष एता न निवारयति, तदा स कुलपतिरनुशास्ति, भणति-कुमारवर शकुनिरपि तावदारमीयं नी रक्षति, स्वं वारयः, सपिपासं भगति । तदा सामी भप्रीतिकावग्रह इतिकृत्वा निर्गतः, इमे च सेन पञ्च अभिग्रहा गृहीताः, तपथा-भप्रीतिकावाहे न वसनीय, नित्यं म्युस्सष्टकायेन, मौनेन, पाण्यो क्तव्यं, गृहस्थो न वन्दयितथ्यः, नाभ्युस्थातव्यः, एते पञ्च अभिग्रहाः । तत्र भगवान् अर्धमासं स्थित्वा ततः पश्चात् अस्थिकग्राम गतः, तस्य पुनरस्थिकग्रामस्य प्रथम वर्धमान नामासीत् , स च कथमस्थिकग्रामो जातः?, धनदेवो नाम वणिक पञ्चभिःशतैः गणिमधरिममेयैर्भूतस्तेन मार्गेण भागतः, तस्य समीपेच वेगवती नाम नदी, तां शकटानि उत्तरन्ति, तस्य एको बलीवर्दः समूलधुरि पोज्यते, तदीयेन (वीर्यण)ता गन्ध्य उत्तीर्णाः, पश्चात्स छिनः पतितः,
स वणिक् तस्य तृणपानीयं पुरतस्त्यक्त्वा तं अपहाय गतः । सोऽपि तत्र वालुकायां ज्येष्ठामूकमासे अतीवोष्णेन तृपया क्षुधा च परिताप्यते. * रक्खंति प्र.. Jain Education International For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002521 |
| Book Title | Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami |
| Author | |
| Publisher | Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 14 MB |