Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

SR No.: 002521
Original Sutra Author: Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust
Total Pages: 340
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak
File Size: 14 MB

Page 101

मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः इति । 'अन्यलिङ्गं साधुलिङ्गं 'कुलिङ्गं तापसादिलिङ्गं, तत्र न ते अन्यलिङ्गे निष्क्रान्ता नापि कुलिङ्ग, किंतु तीर्थकर. लिङ्ग एवेति, प्राम्याचाराः-विषयाः परीपहा:-क्षुत्पिपासादयः, तत्र ग्राम्याचारपरीपहयोर्विधिर्वाच्यः, कुमारमत्रजितैविषया न भुकाः शेषैर्भुक्ताः, परीषहाः पुनः सर्वैर्निर्जिता एवेति प्रथमद्वारगाथासमासार्थः । साम्प्रतं द्वितीयगाथागमनिका-तत्र जीवोपलम्भः सर्वैरेव तीर्थकरैर्नव जीवादिपदार्था उपलब्धा इति । श्रुतलामः-पूर्वभवे प्रथमस्य द्वादशागानि खल्वासन् शेषाणामेकादशेति । प्रत्याख्यानं च पश्चमहाप्रतरूपं पुरिमपश्चिमयोः मध्यमानां तु चतुर्महानतरूपमिति, मैथुनस्य परिग्रहेऽन्तर्भावात्। संयमोऽपि पुरिमपश्चिमयोः सामायिकच्छेदोपस्थापनाभ्यां द्विभेदः, मध्यमानां सामायिकरूप एव, सप्तदशप्रकारो षा सर्वेपामिति । छादयतीति छद्म-कर्माभिधीयते, छद्मनि तिष्ठन्ति इति छमस्था, का कियन्तं कालं छप्रस्थः खल्वासीदिति । तथा तपाकर्म-किं कस्येति वक्तव्यं । तथा ज्ञानोत्पादो वक्तव्यो, यस्य यस्मिन्नहनि केवलमुस्पसमिति । तथा संग्रहो वक्तव्या, शिष्यादिसंग्रह इति द्वितीयद्वारगाथासमासार्थः । साम्प्रतं तृतीयद्वारगाथागमनिका-तम तीर्थमिति-कथं कस्य कदा तीर्थमुत्पन्नमित्यादि वक्तव्यं, तीर्थ-प्रागुफशब्दार्थ तब चातुर्वर्णः श्रमणस, तब ऋषभादीनां प्रथमसमवसरण एवोत्पन्नं, वीरस्य तु द्वितीय इति द्वारं । गण इति-एकवाचनाचारक्रियास्थानां समु. दायो न कुलसमुदाय इति, ते व ऋषभादीनां कस्य कियन्त इति वक्तव्यं । तथा गणधराम्-सूत्रकारः, ते च कस्य कियन्त इति षकव्यम् । तथा धर्मोपायस्य देशका वक्तव्याः, तत्र दुर्गती प्रपतम्तमात्मानं धारयतीति धर्मः, तस्य उपायो-बादशाङ्गं प्रवचनम् अथवा पूर्वाणि धर्मोपायंस्तस्य देशका:-देशयन्तीति देशकाः, ते च सर्वतीर्थकृतां गणधरा एव, अथवा अन्येऽपि यस्य यावन्तश्चतुदेशपूर्वविदः। तथा पयोय इति-कः कस्य प्रव्रज्यादिपयाय इत्येततम्या तथा अन्ते क्रिया अन्तक्रिया सा च निर्वाणलक्षणा, सा च करय केन तपसा संजाता वाशब्दात् कस्मिन् वा संजाता कियत्परिवृतस्य चेति वक्तव्यमिति तृतीयद्वारगाथासमासार्थः ॥ २०९-२१०-२११ ॥ इदानीं प्रथमद्वारगाथाऽऽयदलावयवार्थप्रतिपादनायाहसव्वेऽवि सपंबुद्धा लोगन्तिअयोहिआ य जीएणं १ । सम्वेसिं परिचाओ संबछरिमं महादाणं ॥ २१२ ।।
व्याख्या-सर्व एव तीर्थकृतः स्वयंबुद्धा वर्तन्ते, गर्भस्थानामपि ज्ञानत्रयोपेतत्वात् , लोकान्तिकाः-सारस्वतादयः तद्बोधिताच जीतमितिकृत्वा-कल्प इतिकृत्वा, तथा च स्थितिरियं तेषां यदुत-स्वयबुद्धानपि भगवतो बोधयन्तीति । सर्वेषां परित्यागः सांवत्सरिक महादानं-वक्ष्यमाणलक्षणमिति गाथार्थः ॥ २१२॥ रजाइचाओऽविय २पत्ते कोव कतिअसमग्गोको कस्सवही कोवाणण्णाओकेणसीसाणे४॥२१३॥
व्याख्या-राज्यादित्यागोऽपि च परित्याग एव, 'प्रत्येकम्' एकैकः को वा कियत्समग्र इति वाच्यं, कः कस्योपधिरिति, को वाऽनुज्ञातः केन शिष्याणामिति गाथार्थः॥ २१॥ इदं च गाथाद्यमपि समासब्याख्यारुपमवगन्तव्यम् । साम्प्रतं प्रपश्चन प्रथमद्वारगाथाऽऽद्यावयवार्थप्रतिपादनायाह* धर्मोपायस्य.
सारस्सय १ माइचा २ वही ३ परुणा ४ य गहतोया ५ य।
तुसिआ ६ अब्वाषाहा ७ अग्गिया ८ चेष रिहा ९ य ॥ २१४ ॥ गमनिका 'सारस्सयमादिञ्चत्ति' सारस्वतादित्याः, अनुस्वारस्त्वलाक्षणिका, 'वण्ही वरुणा यत्ति' प्राकृतज्ञेल्या वकारलोपात वापरुणाश्च, गर्दतोयाश्च तुषिता अन्याबाधाः 'अग्गिचा चेव रिहा यत्ति' अग्नयश्चैव रिष्ठाश्च, अग्नयश्च संज्ञान्तरतो मरुतोऽप्यभिधीयन्ते, रिष्ठाश्चेति 'तास्थ्यात्तद्यपदेशः' ब्रह्मलोकस्थरिष्ठप्रस्तटाधाराष्टकृष्णराजिनिवासिन इत्यर्थः । अष्टकृष्णराजीस्थापना स्वेवम् । उकं च भगवत्याम्-“कहिणं भंते ! कण्हराईओ पण्णताओ?, गोयमा ! उप्पिं सर्णकुमारमाहिंदाणं कप्पाणं हेहि बंभलोए कप्पे रिहे विमाणपत्थडे, एस्थ णं अक्खाडगसमचउरंससंठाणसंठियाओ अडकण्हराईओ पण्णत्ताओ" एताश्च स्वभावत एवात्यन्तकृष्णा वर्तन्त इति, अलं प्रपञ्चकथयेति गाथार्थः ॥२१४ ॥ एए देवनिकाया भयवं बोहिंति जिणवरिंदं तु । सव्वजगजीवहिलं भयवं तित्थं पवत्तेहिं ॥२१५॥ गमनिका-एते देवनिकायाः स्वयंबुद्धमपि भगवन्तं बोधयन्ति जिनवरेन्द्रं तु, कल्प इतिकृत्वा, कथम् !, सर्वे च ते जगजीवाश्च सर्वजगजीवाः तेषां हितं हे भगवन् ! तीर्थ प्रवर्तयस्वेति गाथार्थः ।। २१५ ॥ उक्तं संबोधनद्वारम्, इदानीं परित्यागद्वारमाहसंवच्छरेण होही अभिणिक्खमणं तु जिणवरिंदाणं। तो अत्थसंपयाणं पवत्तए पुग्वसूरंमि ॥२१॥
को भगवन् ! कृष्णराजयः प्रशलाः 1, गौतम ! उपरि समस्कुमारमाहेन्द्रयोः कल्पयोरपसाबको को रिछे प्रस्वटबिमाने, म भक्षाटकसम. चतुरबासंस्खानसंलिता बार कृष्णराजयः प्रशसा:. * संबन्धविवक्षा.