Page Text
________________
भर्तृहरिकृत-शतकत्रयम्
[३. २६-२८] योरुभयोरपि अन्तरं नातिदूरम् । हे राजेन्द्र ! यदि चेत् त्वं अस्मासु पराङ्मुखोऽसि अनादरोऽसि तदा वयमपि एकान्ततो निःस्पृहा वर्तामहे । त्वय्यनादराः त्वयि विषये अनादराः ॥ २५ ॥ राज्ञां गर्वतिरस्कारमुद्दिश्याह कविःअभुक्तायां यस्यां क्षणमपि न यातं नृपशतैर्
भुवस्तस्या लाभे क इव बहुमानः क्षितिभुजाम् । तदंशस्याप्यंशे तदवयवलेशेऽपि पतयो
विषादे कर्तव्ये विदधति जडाः प्रत्युत मुदम् ॥ २६ ॥ जडाः मूर्खाः विषादे कर्तव्ये प्रत्युत सम्मुखं मुदं विदधति । कथम् ? । क्षितिभुजां राज्ञां तस्याः भुवः पृथिव्याः लाभे क इव बहुमानः । यस्यां पृथिव्यां अभुक्तायां सत्या नृपशतैः नरेन्द्रसहस्रैः क्षणमपि न यातं न गतम् । [ कथंभूताः जडाः । तदंशस्याप्यंशे तस्याः पृथिव्याः विभागस्यापि विभागे तदवयवलेशे तस्य अंशस्यापि लेशे पतयः स्वामिनः ॥२६॥ मृत्पिण्डो जलरेखया वलयितः सर्वोऽप्ययं ने त्वणुस्
त्वं स्वीकृत्य स एव संयुगशतै राज्ञां गणैर्भुज्यते । ते दद्युर्ददतेऽथ वा न किमपि क्षुद्रा दरिद्रा भृशं
धिर धिक् तान् पुरुषाधमान् धनकणं वाञ्छन्ति तेभ्योऽपि ये ॥२७॥
तान् पुरुषाधमान् धिर धिक् । ये अधुना तेभ्योऽपि धनकणं वाञ्छन्ति । कथम् ? । अयं मृत्पिण्डः पृथ्वीवलयः सर्वोऽपि जलरेखया वलयितः स न तु अणुः स्वल्प (हं. शल्य ?) प्रमाणः । तु पुनः स एव मृत्पिण्डः राज्ञां गणैर्भुज्यते । किं कृत्वा । संयुगशतैः संग्रामांगणशतैः स्वीकृत्य अङ्गीकृत्य (हं. छ. अंशीकृत्य )। ते क्षुद्राः दरिद्रा राजानः भृशं अत्यर्थ किमपि दद्युः अथवा न ददते । तानेव पुरुषान् धिक् । ये तेभ्योऽपि वाञ्छां कुर्वन्ति ॥ २७ ॥
अथ दुर्भगसेवकस्य वाक्यमाह-- .. न नटा न विटा न गायना न परद्रोहनिबद्धबुद्धयः ।
नृपसद्मनि नाम के वयं कुचभारानमिता न योषितः ॥ २८ ॥ - नाम इति संबोधने । नृपसद्मनि वयं के ? । वयं नटाः न नृत्यकृतः (ख. नृत्यकारकाः) न । विटाः न उत्तीर्णाः न । न गायनाः। न परद्रोहनिबद्धबुद्धयः परद्रोहे निबद्धाः बुद्धयो येषां ते परद्रोहनिबद्धबुद्धयः । वयं योषितोऽपि न । किंविशिष्टाः योषितः । कुचभारानमिताः कुचभारेण आ समन्ताद्भावेन नमिताः कुचभारानमिताः, एवंविधा अपि वयं न ॥ २८ ॥
१ ज. अभुक्तानां। २ हं. छ. ज. नन्वणुस । ३ ग. अंगीकृत्य; छ. ज. त्वंशीकृत्य । ४ ज. गायका।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002520 |
| Book Title | Bhartuhari Shataka Trayam |
| Original Sutra Author | Bhartuhari |
| Author | Dharmanand Kosambi |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | |
| Total Pages | 188 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 13 MB |