________________
10
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ पाराञ्चिकप्रकृते सूत्रम् २
पावाणं पावयरो, दिट्ठिन्भासे विसो ण वट्टति हु । जो जिण पुंगवमुद्द, नमिऊण तमेव धरिसेति ।। ५००९ ।। पापानां सर्वेषामपि स पापतरः, अत एव दृष्टेः - लोचनस्याभ्यासेऽपि - समीपेऽपि कर्तुं सः ' न वर्तते' न कल्पते यः 'जिनपुङ्गवमुद्रां' श्रमणीं नत्वा तामेव धर्षयति ॥ ५००९ ॥ संसारमणवयम्गं, जाति-जरा-मरण - वेदणापउरं ।
5
पावमलपडलछन्ना, भमंति मुद्दाधरिसणेणं ॥ ५०१० ॥
25
15
30
१३३८
उवस्य कुले निवेसण, वाडग साहि गाम देस रजे वा । कुल गण संघे निजूहणाऍ पारंचितो होति ।। ५०१२ ॥
यस्य यस्मिन्नुपाश्रये दोष उत्पन्न उत्पत्स्यते वा स तत उपाश्रयात् पाराञ्चिकः क्रियते । एवं यस्मिन् गृहस्थकुले दोष उत्पन्नः, तथा निवेशनम् - एकनिर्गम-प्रवेशद्वारो द्वयोर्ग्रामयोरपान्तराले यादिगृहाणां सन्निवेशः, एवंविधस्वरूप एव ग्रामान्तर्गतः पाटकः, साही - शाखा20 रूपेण श्रेणिक्रमेण स्थिता ग्रामगृहाणामेकतः परिपाटि, ग्रामः - प्रतीतः, देश :- जनपदः, राज्यं नाम - यावत्सु देशेषु एकभूपतेराज्ञा तावद्देशप्रमाणम् । एतेषु यत्र यस्य दोष उत्पन्न उत्पत्स्यते वा स ततः पाराञ्चिकः क्रियते । तथा कुलेन यो निर्यूढः - बाह्यः कृतः स कुलपाराञ्चिकः । गणाद् बाह्यः कृतो गणपाराञ्चिक: । सङ्घाद् यस्य निर्यूहणा कृता स सङ्घपाराञ्चिकः ।। ५०१२ | किमर्थमुपाश्रयादिपाराञ्चिकः क्रियते ? इत्याहवसंत व समाणो, वारिजति तेसु तेसु ठाणेसु ।
हंदि हु पुणो वि दोसं, तट्ठाणासेवणा कुणति ॥ ५०१३ ॥
‘उपशान्तोऽपि' खलिङ्गिनीप्रति सेवनात् प्रतिनिवृत्तोऽपि सन् 'तेषु तेषु स्थानेषु' प्रतिश्रय-कुल-निवेशनादिषु विहरन् वार्यते । कुतः ? इत्याह- 'हन्दि ' इति कारणोपप्रदर्शने, 'हु'रिति निश्चये, पुनरप्यसौ तस्य स्थानस्यासेवनात् तमेव दोषं करोति ॥ ५०१३ ॥
संसारम् ‘अनवदग्रम्' अपर्यन्तं जाति-जरा-मरण - वेदनाप्रचुरं पापमलपटलच्छन्ना मुद्राधर्षणेन परिभ्रमन्ति ॥ ५०१० ॥ ततः
जत्थुपति दोसो, कीरति पारंचितो स तम्हा तु ।
सो पुण सेवीमसेवी गीतमगीतो व एमेव ।। ५०११ ॥
यत्र क्षेत्रे यस्य संयतीधर्षणादिको दोष उत्पद्यते उत्पत्स्यते वा स तस्मात् क्षेत्रात् पाराञ्चिकः क्रियते । स पुनः सेवी वा स्यादसेवी वा, तेन तत् कार्यं कृतं वा भवेदकृतं वेति भावः ; एवमेव गीतार्थो वा भवेदगीतार्थो वा, स सर्वोऽपि पाराञ्चिकः कर्तव्यः || ५०११ ॥
कथम् ? इत्याह
इदमेवे स्पष्टतरमाह
――
Jain Education International
जेसु विहरति तातो, वारिजति तेसु तेसु ठाणेसु । पढमगभंगे एवं, सेसेसु वि ताइँ ठाणाई ।। ५०१४ ॥
१ ततः क्षे भा० कां० ॥ २ ' व स्फुटतर' भा० कां० ॥
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org