________________
B
10
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ विष्वग्भ० प्रकृते सूत्रम् २९
जितणिद्दुवायकुसला, ओरस्सबली य सत्तजुत्ता य । कतकरण अप्पमादी, अभीरुगा जागरंति तहिं ॥। ५५२२ ।। जितनिद्रा उपायकुशलाः ‘औरसबलिनः ' महापराक्रमाः 'सत्त्वयुक्ताः ' धैर्यसम्पन्नाः कृतकरणा अप्रमादिनोऽमीरुकाश्च ये साधवस्ते तत्र तदानीं जाग्रति ॥ ५५२२ ॥ जागरणट्ठाऍ तर्हि, अन्नेसिं वा वि तत्थ धम्मकहा ।
सुत्तं धम्मक वा, मधुरगिरो उच्चसद्देणं ।। ५५२३ ॥
I
जागरणार्थं तत्र तैरन्योन्यं 'अन्येषां वा' श्राद्धादीनां धर्मकथा कर्तव्यो । स्वयं वा सूत्रं 'धर्मकथां वा' धर्मप्रतिबद्धामाख्यायिकां मधुरगिर उच्चशब्देन गुणयन्ति ॥ ५५२३ ॥ अथ बन्धन- च्छेदनपदे व्याख्याति -
16
१४६४
कर- पायगुडे दोरेण बंधिउं पुत्तीए मुहं छाए ।
अक्खयदेहे खणणं, अंगुलिविच्चे ण बाहिरतो ।। ५५२४ ॥
'कर- पादाङ्गुष्ठान' कराङ्गुष्ठद्वयं पादाङ्गुष्ठद्वयं च दवरकेण बद्धा मुखपोतिकया मुखं छाद, एतद् बन्धनमुच्यते । तथा अक्षतदेहे तस्मिन् “अंगुलीविच्चे" अङ्गुलीमध्ये चीरके 'खननम्' ईषत्फालनं क्रियते न बाह्यतः, एतत् छेदनं मन्तव्यम् ॥ ५५२४ ॥
येत्,
अण्णादुसरीरे, पंता वा देवतत्थ उट्ठेजा ।
परिणामि डब्बहत्थेण बुज्झ मा गुज्झगा ! मुज्झ ।। ५५२५ ।।
एवमपि क्रियमाणे यदि ' अन्याविष्टशरीरः' सामान्येन व्यन्तराधिष्ठितदेह : 'प्रान्ता वा ' प्रत्यनीका काचिद् देवता 'अत्र' अवसरे तत्कलेवरमनुप्रविश्योत्तिष्ठेत् ततः ' परिणामिनीं ' कायिकीं "डब्बहत्थेणं" ति वामहस्तेन गृहीत्वा तत् कडेवरं सेचनीयम् । इदं च वक्तव्यम् - 20 बुध्यस्व बुध्यख गुह्यक ! 'मा मुख' मा प्रमादीः, संस्तारकाद् मा उत्तिष्ठेति भावः ॥ ५५२५ ॥ वित्तासेज रसेज व, भीमं वा अट्टहास मुंचेजा ।
अभि सुविहिणं, कायव्य विहीय वोसिरणं ।। ५५२६ ।।
अन्याधिष्ठितं तत् कडेवरं 'वित्रासयेत्' विकरालरूपं दर्शयित्वा भापयेद् 'रसेद्वा' आराटिं मुञ्चे 'भीमं वा' रोमहर्षजनकं अट्टहासं मुञ्चेत् तथापि तत्राभीतेन सुविहितेन ' विधिना ' 25 पूर्वोक्तेन वक्ष्यमाणेन च व्युत्सर्जनं कर्तव्यम् ॥ ५५२६ ॥
गतं जागरणादिद्वारम् । अथ कुशप्रतिमाद्वारमाह -
दोणि य दिवखेत्ते, दव्भमया पुर्तगऽत्थ कायव्वा । समखेत्तम्मिय एक्को, अवड्ड अभिए ण कायव्वो ।। ५५२७ ।। कालगते सति संयते नक्षत्रं विलोक्यते । यदि न विलोकयति ततश्चतुर्गुरु । ततो नक्षत्रे 30 विलोकिते यदि सार्द्धक्षेत्रं तदानीं नक्षत्रम्, सार्द्धक्षेत्रं नाम - पञ्चचत्वारिंशन्मुहूर्त भोग्यं सार्द्धदिनभोग्यमिति यावत्, तदा दर्भमयौ द्वौ पुत्रकौ कर्तव्यौ । यदि न करोति तदाऽपरं साधु
१°ला इति द्वयमपि प्रकटार्थम्, 'औ' कां० ॥ २ एतदनन्तरं कां० ग्रन्थाग्रम् - ४००० इति वर्तते ॥ ३ र प्रदेशे 'ख' कां० ॥ ४ तलत्थ ताभा० ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org