________________
भाष्यगाथाः ५४६०-६९ ]
चतुर्थ उद्देशः ।
१४४९
सिंहगुहां व्याघ्रगुहां 'उदधिं वा' समुद्रं प्रदीप्तं वा नगरादिकं यः प्रविशति, अशिवमवमौदर्यं वा यत्र देशे तत्र यः प्रविशति तेन ध्रुवमात्मा परित्यक्तः ॥ ५४६४ ॥ चरण-करण पहीणे, पासत्थे जो उ पविसए समणो ।
जतमाणए पजहिउं, सो ठाणे परिचयइ तिणि ॥ ५४६५ ॥
एवं सिंहगुहादिस्थानीयेषु चरण-करणप्रहीणेषु पार्श्वस्थेषु यः श्रमणः 'यतमानान्' संविग्नान् 5 'हाय' परित्यज्य प्रविशति स मन्दधर्मा ' त्रीणि स्थानानि' ज्ञान- दर्शन - चारित्ररूपाणि परित्यजति । अपि च - सिंहगुहादिप्रवेशे एकभविकं मरणं प्राप्नोति, पार्श्वस्थेषु पुनः प्रविशन्ननेSarf मरणानि प्राप्नोति ॥ ५४६५ ॥
एमेव अहाछंदे, कुसील - ओसन्न -नीय-संसते ।
जं तिनि परिच्चयई, नाणं तह दंसण चरितं ॥ ५४६६ ॥
'एवमेव' पार्श्वस्थवद् यथाच्छन्देषु कुशीला - ऽवसन्न-नित्यवासि - संसक्तेषु च प्रविशेतो मन्तव्यम् । यच्च त्रीणि स्थानानि परित्यजतीत्युक्तं तद् ज्ञानं दर्शनं चारित्रं चेति द्रष्टव्यम् ॥ ५४६६ ॥ गतो द्वितीयभङ्गः । अथ तृतीयभङ्गमाह
पंचहं एगयरे, संविग्गे संकर्म करेमाणे ।
आलोइए विवेगो, दोसु असं विग्र्गे सच्छंदो ।। ५४६७ ॥
पार्श्वस्था ऽवसन्न- कुशील- संसक्त-यथाच्छन्दानामेकतरः संविभेषु सङ्गमं कुर्वन् प्रथममालोचनां ददाति, तत आलोचितेऽविशुद्धोपधेर्विवेकं करोति । स च यदि चारित्रार्थमुपसम्पद्यते ततः प्रतीच्छनीयः । यस्तु 'द्वयोः ' ज्ञान-दर्शनयोरर्थाय संविग्न उपसम्पद्यते तस्य 'स्वच्छन्दः ' स्वाभिप्रायः, नासौ प्रतीच्छनीय इति भावः । अथवा " दोसु असंविग्गे" त्ति ' असं विमोऽसंविमेषु सङ्क्रामति' इति रूपे द्विधाऽप्यसंविमे चतुर्थभङ्गे 'खच्छन्दः' खेच्छा, अवस्तुभूतत्वाद् 20 न कोऽपि तत्र विधिरिति भावः || ५४६७ ॥
Jain Education International
पंचेगतरे गए, आरुभियवते जयंत तम्मि ।
जं उबहिं उप्पाए, संभोइत सेसमुज्झति ।। ५४६८ ॥
तेषां पञ्चानां - पार्श्वस्थादीनामेकतर आगच्छन् यदि गीतार्थस्ततः स्वयमेव महाव्रतान्युच्चार्यारोपितत्रतो यतमानः- त्रजिकादावप्रतिबध्यमानो मार्गे यमुपधिमुत्पादयति स साम्भोगिकः, 25 “सेसमुज्झंति” त्ति यः प्राक्तनः पार्श्वस्थोपधिरशुद्धस्तं परिष्ठापयन्ति । यः पुनरगीतार्थस्तस्य व्रतानि गुरवः प्रयच्छन्ति, उपधिश्च तस्य चिरन्तनोऽभिनवोत्पादितो वा सर्वोऽपि परित्यज्यते ॥ ५४६८ ॥ तेषु चायमालोचनाविधिः
पासत्थाईमुंडिऍ, आलोयण होइ दिक्खपभिरं तु । संविग्गपुराणे पुण, जप्पभिई चैत्र ओसण्णो ।। ५४६९ ॥
१ एवं पार्श्वस्थेषु सङ्क्रामतो भणितम् । अथ यथाच्छन्दादिषु सङ्क्रामत इदमेवातिदिशन्नाह इत्यवतरणं कां० ॥ २ 'शतो दोषजालं च विशेषतरं मन्त' कां० ॥ ३ तृतीयभङ्ग एव विधिशेषमाह इत्यवतरणं कां० ॥
10
15
For Private & Personal Use Only
30
www.jainelibrary.org