________________
१३७८
निर्मुक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके वृहत्कल्पसूत्रे [प्रव्राज०प्रकृते सूत्रम् ४ विचारभूमि गच्छन् गोचरं वा पर्यटन स्थविरसाधुसंयुक्तो हिण्डाप्यते । रात्रौ तरुणानां दूरे क्रियते । तं च साधवो न पाठयन्ति ततो यदि ब्रूयात्-मामपि पाठं ग्राहयत, ततः स्थविराः साधवो यत्नेन ग्राहयन्ति ॥ ५१८० ॥ किं तत् ? इत्याह
वेरग्गकहा विसयाण जिंदणा उट्ठ-निसियणे गुत्ता।
चुक्क-खलिएसु बहुसो, सरोसमिव चोदए तरुणा ॥ ५१८१ ॥ ___ यानि सूत्राणि वैराग्यकथायां विषयनिन्दायां च निबद्धानि तानि ग्राह्यते, अथवा वैराग्यकथा विषयनिन्दा च तस्य पुरतः कथनीया । उत्तिष्ठन्तो निषीदन्तश्च साधवः 'गुप्ताः' सुसंवृता भवन्ति यथाऽङ्गादानं स न पश्यति । तस्य यदि सामाचार्यां चुक्क-स्खलितानि भवन्ति; चुकं
नाम-विस्मृतं किञ्चित् कार्यम् , स्खलितं तदेव विनष्टम् ; ततो ये तरुणास्ते सरोषमिव तं 10 परुषवचोभिर्बहुशो नोदयन्ति येन तरुणेषु नानुबन्धं गच्छति ॥ ५१८१॥ अथ धर्मकथापदं व्याचष्टे
धम्मकहा पाढिजति, कयकजा वा से धम्ममक्खंति ।
मा हण परं पि लोगं, अणुव्यता दिक्ख नो तुझं ॥ ५१८२ ।। धर्मकथाः वा स पाठ्यते । 'कृतकार्या वा' येन कार्येण दीक्षितस्तं समापितवन्तः "से" 16 तस्य धर्ममाख्यान्ति, यथा-महाभाग ! रजोहरणादि लिङ्गं धारयन् परभवे बोधेरुपघातकर
णाय त्वं वर्तसे, ततो मा परमपि लोकं 'हन' विनाशय, मुञ्च रजोहरणादि लिङ्गम् , तवाणुव्र. तानि धारयितुं बुध्यन्ते न दीक्षा ॥ ५१८२॥ एवं प्रज्ञापितो यदि मुञ्चति तदा लष्टम् , अथ न मुञ्चति ततः
सन्नि खरकम्मिओ वा, भेसेति कतो इधेस कंचिको।
निवसिढे वा दिक्खितों, एतेहि अणातें पडिसेहो ॥ ५१८३ ॥ यः खरकर्मिकः संज्ञी स पूर्वं प्रज्ञाप्यते--अस्माभिः कारणे त्रैराशिकः प्रव्राजितः, स इदानी लिङ्गं नेच्छति परित्यक्तुं ततो यूयं प्रज्ञापयत । एवमुक्तोऽसावागत्य गुरून् वन्दित्वा सर्वानपि साधून निरीक्षते, ततस्तं पण्डकं पूर्वकथितचिहैरुपलक्ष्य भूमितलास्फालन-शिरः
कम्पन-खरदृष्टिनिरीक्षण-परुषवचनैर्भेषयति-कुत एषः 'इह' युष्माकं मध्ये 'कञ्चित्कः' नपुं25 सकः ? इति; तं च ब्रवीति-अपसर साम्प्रतमितः, अन्यथा व्यपरोपयिष्यामि भवन्तम् । एवमुक्तोऽपि यदि लिङ्गं न मुञ्चति, खरकर्मिकस्य वा श्रावकस्याभावे यदि नृपस्य कथयतिअहमेतैर्दीक्षितः साम्प्रतं पुनः परित्यजन्ति; ततो व्यवहारेण जेतव्यः । कथम् ? इत्याहयद्यसौ जनेनाज्ञातो दीक्षितस्ततः प्रतिषेधः क्रियते, 'नास्माभिर्दीक्षितः' इति अपलप्यत
इत्यर्थः ॥ ५१८३ ॥ अथासौ ब्रूयात्50 अज्झाविओ मि एतेहिँ चेव पडिसेधों किं वऽधीयं ते । १°यते । ते च साधवस्तं न पा कां० ॥ २'धर्मकथाः' धर्मप्रधाना आख्यायिका
धन्तर्गताः स पाठ्य° कां० ॥ ३ 'माप्य "से" डे. ताटी० ॥ ४ यदि 'खरकर्मिकः' आरक्षकः 'संशी' श्रावकस्ततः स पूर्व का० ॥
20
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org