Page Text
________________
भाष्यगाथाः ४०५४-६३ ] तृतीय उद्देशः ।
वितिय ततिएस नियमा, मुहकरणं होज तस्सिमं माणं । तं चिय तिविहं पायं, करंडगं दीह वट्टं च ।। ४०५९ ।। 'द्वितीय - तृतीययोः' अल्पपरिकर्म-सपरिकर्मणोर्नियमाद् मुखकरणं भवेत् । ' तस्य च' मुखस्य 'इदं' वक्ष्यमाणं मानम् । तत्र यस्य पात्रस्य मुखं विचारयितव्यं तत् त्रिविधम्- कैरण्डकं दीर्घं वृत्तं च । 'करण्डकं' करण्डकाकारं बहुपृथुत्वमल्पोच्छ्रयम्, 'दीर्घम् ' अल्पपृथुत्वं 5
बहूच्छ्रयम्, 'वृत्तं' चतुरस्रम् ॥ ४०५९ ॥ एतेषां मुखप्रमाणमाहअकरंडगम्मि भाणे, हत्थो उट्टं जहा न घट्टेति ।
एयं जहन्नगमुहं, वत्युं पप्पा विसालतरं ॥ ४०६० ॥
'अकरण्डके' करण्डकाकाररहिते दीर्घे समचतुरस्रे वा भाजने हस्तः प्रविशन् निर्गच्छन् वा यथा 'ओष्ठं' कर्ण 'न घट्टयति' न स्पृशति एतत् सर्वजघन्यं मुखप्रमाणम् । अतः परं 'वस्तु' 10 बृहत्तरपात्रादिकं 'प्राप्य' प्रतीत्य विशालतरं मुखं क्रियते । यत् पुनः करण्डकाकारं पात्रं तस्य विशालमेव मुखं कर्त्तव्यम्, अन्यथा तद् दुःप्रत्युपेक्षं भवति ॥ ४०६० ॥
एष प्रतिग्रहविधिरुक्तः । इदानीं मात्रकविधिः, तत्र परः प्रेरयति - ननु तीर्थकरैस्तावद् मात्रकं नानुज्ञातम्, कथम् ? इति चेद् उच्यते
दव्वे एगं पायं, भणिओ तरुणो य एगपाओ उ ।
११०९
-
अप्पोवही पसत्थो, चोएति न मत्ततो तम्हा ॥ ४०६१ ॥
Jain Education International
उपकरणद्रव्यावमौदरिकायामेकमेव पात्रमुक्तम् । तथा चागमःएगे वत्थे एगे पाए चियत्तोवगरणसाइज्जणया ।
तथा यो भिक्षुस्तरुणो युगवान् बलवान् स एकपात्रो भवेत् । तथा च आचारसूत्रम् - जे भिक्खू तरुणे जुगवं बलवं० से एगं पायं धारेज्जा । (श्रु० २ चू० १ अ० ६ उ० १ ) 20 अल्पोपधिश्च प्रशस्तः । तथा च दशवैकालिकसूत्रम् —
अप्पोवही कलहविवज्जणा य, विहारचरिया इसिणं पसत्था । ( चू० २ गा० ५ ) यत एवमतो न मात्रकं ग्रहीतव्यम्, गाथायां पुंस्त्वं प्राकृतत्वाद् इति परः प्रेरयति ॥ ४०६१ ॥ अथ सूरिराह
जिणकप्पे तं सुतं, सपडिग्गहकस्स तस्स तं एगं ।
नियमा थेराण पुणो, बितिजओ मत्तओ होइ ॥ ४०६२ ॥
नोदक ! यदेकपात्रादिप्रतिपादकं सूत्रं तद् जिनकल्पविषयं मन्तव्यम् । तथाहि — यः सप्रतिग्रहो जिनकल्पिकस्तस्य 'तत्' प्रतिग्रहलक्षणमेकं पात्रं भवति । स्थविराणां पुनर्नियमाद् द्वितीयं मात्रकं भवति, "एगं पायं जिणकप्पियाण थेराण मत्तओ बीओ ।" ( ओघनि० गा० ६७९ ) इति वचनात् ॥ ४०६२ ॥
नणु दव्वोमोयरिया, तरुणाइविसेसओ य मत्तो वि । अप्पोवही दुपत्तो, जेणं तिप्पमिति बहुसो || ४०६३ ॥
१ एतदन्तर्गतः पाठः भा० कां० एव वर्त्तते ॥ २ 'त्तं' समचतु' भा० कां० ॥
For Private & Personal Use Only
15
25
30
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002513 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 24 MB |