Page Text
________________
भाष्यगाथाः ४०१६-२५] तृतीय उद्देशः ।
११०१ विचिन्त्य लुब्धनया हीनप्रमाणं करोति । तथा 'उत्कृष्टस्य शालि-मुद्दाल्यादेव्यस्य प्रभूतस्य लाभे सति चिन्तयति-अनेन प्रमाणोपेतभाजनेन पूर्व सामान्यभक्तस्य भृतेन पश्चादुत्कृष्टद्रव्यं लभ्यमानं कुत्र ग्रहीप्यामि ? इति विचिन्त्य लोभेन महत्तरं भाजनं गृह्णाति ॥ ४०२० ॥ अथासम्प्राप्ति-ज्ञायकपदे व्याख्यातिजुत्तपमाणस्सऽसती, हीण-ऽतिरित्तं चउत्थों धारेति ।
। लक्खणजुय हीण-ऽहियं, नंदी गच्छ8 वा चरिमो ॥ ४०२१॥ युक्तप्रमाणं-यथोक्तप्रमाणोपेतं तद् अनेकेशो गवेष्यमाणमपि न प्राप्यते, अतस्तस्याभावे हीनं वाऽतिरिक्तं वा पात्रं 'चतुर्थः' सङ्ग्रहगाथोक्त( गा० ४०१६ )क्रमप्रामाण्यादसम्प्राप्तिमान् धारयति । तथा यद् लक्षणयुक्तं तद् लक्षणा- लक्षणवेदी हीना-ऽधिकप्रमाणमपि ज्ञानादिवृद्धिनिमित्तं धारयति । यद्वा गच्छस्योपग्रहकरं यद् नन्दीभाजनं तद् गच्छार्थ 'चरमः' चरमद्वार-10 वर्ती-ज्ञायको धारयति ॥ ४०२१ ॥ गतमपवादद्वारम् , अथ लक्षणा-ऽलक्षणद्वारमाह
वर्द्ध समचउरंसं, होइ थिरं थावरं च वनहूँ । नि. ६९३,ओ.नि. ६८७]
हुंडं वायाइद्धं, भिन्नं च अधारणिज्जाइं ॥ ४०२२ ॥ 'वृत्तं' वर्तुलं तदपि 'समचतुरस्रं' उच्छ्यपरिधिना कुक्षिपरिधिना च तुल्यं 'स्थिरं' सुप्रतिठानं दृढं वा 'स्थावरम्' अप्रातिहारिकं 'वर्णाढ्यं' स्निग्धवर्णोपेतं पाठान्तरेण "धैन्नं तु" ति15 एतैर्गुणैर्युक्तं 'धन्यं' ज्ञानादिधनावहमित्यर्थः, एवंविधं लक्षणयुक्तमुच्यते । तथा 'हुण्डं' विषमसंस्थितं कैंचिद् निम्नं कचिदुन्नतमित्यर्थः, 'वाताविद्धं' निष्पत्तिकालमन्तरेणागिपि शुष्कम् अत एव सङ्कुचितं वलिभृतं च सञ्जातम्, 'भिन्नं नाम' सच्छिद्रं राजियुक्तं वा, एतान्यलक्षणतयाऽधारणीयानि ॥ ४०२२ ॥ अथ लक्षणा-ऽलक्षणयुक्तयोरेव गुण-दोषानाह
संठियम्मि भवे लाभो, पतिट्ठा सुपतिट्ठिए । [ओ.नि. ६८८] 20 निव्वणे कित्तिमारोग्गं, वनड्ढे नाणसंपया ॥ ४०२३ ॥ हुण्डे चरित्तभेओ, सबलम्मि य चित्तविभमं जाणे । [ओ.नि.६८९] दुप्पुते खीलसंठाणे, नत्थि हाणं ति निदिसे ॥ ४०२४ ॥ . पउमुप्पले अकुसलं, सव्वणे वणमाइसे । [ओ.नि. ६९०]
अंतो बहिं व दवे, मरणं तत्थ निदिसे ॥ ४०२५ ॥ 'संस्थिते' वृत्त-समचतुरस्रे पात्रे धार्यमाणे विपुलो भक्त-पानादिलामो भवति । 'सुप्रतिष्ठिते' स्थिरे पात्रे चारित्रे गणे आचार्यादिपदे वा प्रतिष्ठा' स्थिरता सञ्जायते । 'निर्बणे' व्रणविकले कीर्तिरारोग्यं च भवति । 'वर्णाढ्ये' स्निग्धवर्णोपेते 'ज्ञानसम्पत्' प्रभूतसूत्रा-ऽर्थलाभरूपा भवति ।। ४०२३ ॥
'हुण्डे' विषमसंस्थिते 'चारित्रस्य भेदः' मूलोत्तरगुणविषयाश्चारित्रातिचारा इत्यर्थः । 30 शबलं-विचित्रवर्णं तत्र 'चित्तविभ्रमं' क्षिप्तचित्ततादिरूपं सम्भवन्तं जानीयात् । दुप्पुयं नाम
१ या च° ताभा० ॥ २ "व दुविहं-समचउरसव उद्धव च ।" इति विशेषौ । ३"धनहुं" ति एतै भा० कां० विना ॥ ४ कचिन्नं क्वचिदिनमित्य भा० का विना ॥
25
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002513 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 24 MB |