Page Text
________________
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ कृत्स्ना कुत्तप्रकृते सूत्रम् ८
तिविहम्मि कालछेए, तिविहा पडला उ होंति पायस्स । गिम्ह सिसिर - वासासुं, उक्कोसा मज्झिम जहन्ना || ३९७३ ॥ त्रिविधे 'कालच्छेदे' कालविभागे त्रिविधानि पटलकानि पात्रस्य भवन्ति । इदमेव व्याचष्टे - ग्रीष्म- शिशिर वर्षासु प्रत्येकमुत्कृष्टानि मध्यमानि जघन्यानि च । तत्र यानि अत्यन्त - 5 दृढानि तान्युत्कृष्टानि, दृढ- दुर्बलानि मध्यमानि, दुर्बलानि जघन्यानि ॥ ३९७३ ॥
इदमेव भावयति
गिम्हासु तिनि पडला, चउरो हेमंतें पंच वासासु । उक्कोसगा उ एए, एत्तो वोच्छामि मज्झिमए ॥ ३९७४ ॥
'ग्रीष्मेषु' चतुर्ष्वप्युष्णर्त्तुमासेषु त्रीणि पडलानि भवन्ति, कालस्यात्यन्तरूक्षतया त्वरित - 10 मेव पृथिवीरजः प्रभृतीनां परिणतेस्तैः पटलकानां भेदासम्भवात् । चत्वारि पटलकानि 'हेमन्ते' शीतकाले भवन्ति, कालस्य स्निग्धतया विमर्देन पृथिवीरजः प्रभृतीनां परिणतेः । पञ्च पटलकानि वर्षासु भवन्ति, कालस्यात्यन्तस्निग्धत्वात् । एतान्युत्कृष्टानि मन्तव्यानि । अत ऊर्द्ध मध्यमानि वक्ष्ये || ३९७४ ॥ प्रतिज्ञातमेवाह
15
20
१०९०
गिम्हासुं होंति चउरो, पंच य हेमंतें छच्च वासासु ।
मज्झिमा खलु एए, एत्तो उ जहन्नए वोच्छं ॥ ३९७५ ॥
मेषु चत्वारि पटकानि, हेमन्ते पञ्च, वर्षासु षट्, मनाग् जीर्णतया प्रभूततराणामेव कार्यसाधनात् । एतानि खलु मध्यमकानि मन्तव्यानि । अत ऊर्द्ध जघन्यानि वक्ष्ये ॥३९७५ ॥ गिम्हासु पंच पडला, हेमंते छच्च सत्त वासासु ।
तिविहम्मि कालछेए, तिविहा पडला उ पायस्स ।। ३९७६ ॥
ग्रीष्मेषु पञ्च पटकानि, हेमन्ते षट्, वर्षासु सप्त । एतानि जघन्यानि । एवं त्रिविधे कालच्छेदे त्रिविधानि पटलकानि पात्रस्य भवन्ति ॥ ३९७६ ॥
उक्तं पटलकानां गणनाप्रमाणम्, अथ प्रमाणप्रमाणम् -तत्र च विशेषचूर्णि::-गच्छनिग्गयाणं चउरंसा पडला, जं भाणे मज्झे कए हेट्टा अट्ठ अंगुलाई लंबंति । गच्छवासीणं जं उग्गाहिए समाणे चउहिं अंगुलेहिं जन्नुए न पावति; अहवा दीहत्तणेण अड्डाइज्जा हत्था, 25 दत्तणेण दिवडो हत्थो || रजोहरणप्रमाणमाह
मूले थिरं मज्झे, अग्गे मद्दवजुत्तया । [ ओ.नि.७०८]• एगंगियं अनुसिरं, पोरायामं तिपासियं ।। ३९७७ ॥
१
एतचिहान्तर्गतः पाठः भा० प्रतावेव वर्तते। कां० प्रतौ तु एतत्स्थाने कालस्यात्यन्त रुक्षस्वात् । 'हेमन्ते' शीतकाले चतुषु मासेषु चत्वारि, [ कालस्य स्निग्धत्वात् । वर्षासु पञ्च पटलकानि भवन्ति, ] इति कोष्टान्तर्गतगलित पाठरूपः पाठ उपलभ्यते । अन्यासु पुनः प्रतिषु सर्वथा पाठो गलत इति ॥ २° रो पडला, पंच ताभा० ॥ ३ "स्यहरणं गणणष्पमाणेण एवं गच्छणिग्गयाणं, गच्छवासीणं दो वासासु । पमाणप्पमाणेण समं दसियासु बत्तीसं अंगुलाई जस्स चउव्वीसं अंगुलाई दंडो तस्स अट्ठ अंगुलाई दसियाओ, जस्स पुण वीसं अंगुलाई दंडो तस्स बारसंगुला दसियाओ ।" इति विशेषचूर्णो ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002513 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 24 MB |