________________
१०३८
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ निर्ग्रन्ध्युपा०प्र० सूत्रम् १
गृहस्य ‘ऋजुकं' सम्मुखं स्थितः सन् न पृच्छेद् न वा दर्शयेत् । कुतः ? इत्याह - यतस्तत्रैवं पृच्छ्यमाने दर्श्यमाने वा प्रत्यपाया बहवो भवन्ति ॥ ३७४६ ॥ तानेवाहतेहि' अगणिणा वा, जीवियववरोवणं व पडिणीए । खेरए खरिया सुण्हा, नङ्के वट्टक्खुरे संका || ३७४७ ॥
बाह्रादिकं प्रसार्य साधुना यद् गृहं पृष्टम् संयत्या वा दर्शितम् ततः स्तेनैः किञ्चिदपहृतं भवेत्, अग्निना वा तद् गृहं दग्धम्, प्रत्यनीकेन वा तस्मिन् गृहे कस्यापि जीवितव्यपरोपणं कृतम्, (ग्रन्थाग्रम् - २५४२० ) व्यक्षरको वा व्यक्षरिका वा केनचिदपहृता, खुषा वा केनचिद् धूर्तेन सह पलायिता, 'वृत्तखुरो वा' प्रधानस्तुरङ्गमो नष्टो भवेत् ततः साधु-साध्वीविषया शङ्का भवेत् — नूनमेतैरेवापहृतम् दग्धमित्यादि; ततो नाविधिना पृच्छेत् न वा दर्शयेत् 10॥ ३७४७ ॥ तत्रं चाssसीनास्ते साधवो न हसन्ति न वा कन्दर्पं कुर्वन्ति, किन्तु — सेजायराण धम्मं, कहिंति अजाण देंति अणुसट्ठि ।
-
धम्मम्मिय कहियम्मि य, सव्वे संवेगमावन्ना ॥ ३७४८ ॥
शय्यातराणां धर्मं कथयन्ति, आर्याणां चोद्यतानां स्थिरीकरणार्थं सीदन्तीनां पुनरुद्यमनार्थमनुशिष्टिं प्रयच्छन्ति । धर्मे च कथिते 'सर्वे' श्राद्धाः संयत्यश्च संवेगमापन्ना भवन्ति, आत्मनश्च 15 मिर्जरा भवति ॥ ३७४८ || प्राघुणकद्वारमेव प्रकारान्तरेण व्याचष्टे
5
अन्नो वि अ आएसो, पाहुणग अभासिया उ तेणभए । चिलिमिणिअंतरिया खलु, चाउस्साले वसेजा णं ॥ ३७४९ ॥
अयम् 'अन्यः' अपर आदेशः प्राघुणकद्वारे समस्ति - ते प्राघुणकाः 'अभाषिकाः' द्रविडादिदेशोद्भवाः, ततस्तत्र तेषामुपाश्रयो दुर्लभः, अतस्तदर्थं संयत्यो वसतिं मार्गयन्ति । यदि ताभि20 रपि गवेषयन्तीभिर्न लब्धा ततो वृक्षमूलादिषु बहिर्वसन्ति । अथ बहिः स्तेनभयं ततो यत्रार्याः स्थिताः सन्ति तत् चतुःशालं भवेत्, तत्रान्यस्यां शालायां साधवश्चिलिमिलिकया अन्तरिता वसेयुः ॥ ३७४९ ॥ चतुःशालस्याभावे विधिमाह --
रस्स असती, कडओ पुत्ती व अंतरे थेरा ।
तेसंतरिया खुड्डा, समणीण वि मग्गणा एवं ।। ३७५० ॥
25 अन्यस्या वसतेरभावे संयताः संयत्यश्चैकस्मिन् गृहे वसन्तैः कुंड्यान्तरिते वसन्ति । कुड्यान्तरस्याभावे कटकोऽपान्तराले दीयते । कटकस्याभावे पोतं - वस्त्रं तन्मयी चिलिमिलिका । अथ - चिलिमिलिकायाः स्तेनभयं ततो यस्मिन् पार्श्वे संयत्यस्ततः प्रथमं स्थविराः, तैरन्तरिताः क्षुल्लकाः, ततो मध्यमाः, ततस्तरुणा इति । एवं श्रमणीनामपि मार्गणा कर्त्तव्या, तद्यथा - स्थविरसाधूनामासन्ने क्षुल्लिकाः, ततः स्थविराः, ततो मध्यमाः, ततो दृढकुड्यासन्ने 30 तरुण्यः स्थाप्यन्ते ॥ ३७५० ॥ तत्रस्थितानां विधिमाह -
१° हिंगणि ताभा० ॥ २ खर- पे (बे) खरिया ताभा० 'म् - ५०० मो० ले० ॥ ४° तरियस्सऽसती भा० ताभा० 'कुड्यान्तरस्यासति' कुड्यान्तरस्याभावे त० ॥ ६ वर्त्तते ॥ ७ एतदन्तर्गतः पाठः भा० एव वर्त्तते ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
विना ॥ ३°म् - ९५०० ताटी० । चूर्णे विशेषचूर्णे च ॥ ५°न्तः एतदन्तर्गतः पाठः भा० कां० एव
www.jainelibrary.org