Page Text
________________
८६४
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ अध्वप्रकृते सूत्रम् ४६
तत्र गणिमं - यदेकव्यादिसङ्ख्यया गणयित्वा दीयते, यथा - हरीतकी - पूगफलादि । धरिमं - यत् तुलायां धृत्वा दीयते, यथा - खण्ड-शर्करादि । मेयं यत् पलादिना सेतिकादिना वा मीयते, यथा — घृतादिकं तन्दुलादिकं वा । पारिच्छेद्यं नाम - यच्चक्षुषा परीक्ष्यते, यथावस्त्र - रत्न - मौक्तिकादि । एतच्चतुर्विधमपि द्रव्यं भण्डीसार्थादिषु प्रत्युपेक्षणीयम् । तथा द्रव्य-क्षेत्र5 काल - भावैरपि सार्थः प्रत्युपेक्षणीयः ३०७० ॥ तत्र द्रव्यतः प्रत्युपेक्षणां तावदाह-
अनुरङ्गा नाम - घंसिकास्तदादीनि यानानि गवेषणीयानि, आदिशब्दात् शकटादिपरिग्रहः । वाहनानि 'गुण्ठादीनि' गुण्ठो नाम - घोटको महिषो वा, आदिशब्दात् करभ-वृषभादिपरि10 ग्रहः । एतेषां यानानां वाहनानां चानुज्ञापना कर्त्तव्या, यथा - अस्माकं कोऽपि बालो वृद्धो दुर्बलो ग्लानः शल्यविद्धो वा गन्तुं न शक्नुयात् स युष्माभिरनुरङ्गादौ वा तुरङ्गादौ वा आरोहयितव्यः । यदि ‘एवम् धर्मः' इति कृत्वाऽनुजानन्ति ततः सुन्दरम् । अथ नानुजानन्ति ततः 'भृत्या' मूल्येनापि यथाऽऽरोहयन्ति तथा प्रज्ञापयितव्याः । अथ मूल्येनापि बालादीनामारोहणं नेच्छन्ति ततः ‘प्रतिक्रुष्टाः' प्रतिषिद्धाः, तैः सह न गन्तव्यमित्यर्थः ॥ ३०७१ ॥
"
अपि च---
15
अणुरंगाई जाणे, गुंठाई वाहणे अणुण्णवणा ।
धम्मुत्ति वा भई व बालादि अणिच्छे पडिकुट्ठा ॥ ३०७१ ॥
दंतिक- गोर- तिल-गुल - सप्पिएमा दिभंडभरिए । अंतरवाघातमिव तं दितिहरा उ किं देति ॥ ३०७२ ॥
मोदक-मण्डका ऽशोकवर्त्यादिकं यद् बहुविधं दन्तखाद्यकं तद् दन्तिकम्, “गोर” त्ति गोधूमाः, 'तैल-गुडौ' प्रतीतौ, 'सर्पिः' घृतम्, एवमादीनां भक्ष्यभाण्डानां यत्र शानि 30 भृतानि प्राप्यन्ते स सार्थो द्रव्यतः शुद्धः । यत एवमादिभाण्डभृतेषु शकटादिषु सत्सु यद्यपि अन्तरा - अपान्तराले व्याघातःतः - वर्षा - नदीपूरादिक उत्पद्यते तथापि 'तद्' दन्तिकादिकं ते सार्थिकाः स्वयमपि भचयन्ति साधूनामपि च प्रयच्छन्ति । 'इतरथा' तेषामभावे किं ददति ?, न किमपीत्यर्थः ॥ ३०७२ || व्याघातकारणान्येव दर्शयति
वासेण नदीपूरेण वा वि तेणभय हत्थि रोधे य ।
खोभे व जत्थ गम्मति, असिवं वेमादि वाघाता ॥ ३०७३ || सार्थस्य गच्छतोऽपान्तराले आर्गेढवर्षेण वा नदीपूरेण वा बहुतरदिवसान् व्याघात उपस्थितः, अग्रतो वा स्तेनानां भयमुत्पन्नम् दुष्टहस्तिना वा मार्गों निरुद्ध:, 'यत्र वा' नगरादौ 'गम्यते' गन्तुमिष्यते तत्र रोधको वा राज्यक्षोभो वा अशिवं वा उत्पन्नम्, एवमादयो गमनस्य व्याघाता भवन्ति । तेषूपस्थितेषु यद्यपान्तराले सार्थः सन्निवेशं कृत्वा तिष्ठति तथापि दन्तिका - ३० दिबहुविधखाद्यद्रव्यभृतासु गन्त्रीषु सुखेनैव साधवः संस्तरन्ति । अतस्तेन सह गन्तव्यम् ॥ ३०७३ ॥ न पुनरीदृशेन
25
१ 'भ-हस्त्यादिपरि° भा० ॥ २एतदन्तर्गतः पाठः भा० कां० एव वर्त्तते ॥ ३°न्तिकादि' मा० कां० ॥ ४ 'गाढं वर्ष पतितुमारब्धम्, चतुर्मासवाहिनी वा नदी पूरेण समायाता, अग्र० भा० ॥
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
| SR No. | 002512 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 03 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 364 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 19 MB |