________________
भाष्यगाथाः ९८०-८६] प्रथम उद्देशः । तु रागः, कारणं प्राग्वदेव । किञ्च युप्माकमेवं 'बहुधाते' युगपद बहूनां मुखे प्रक्षिप्य भक्षणे एकमेव मासिकं [प्रायश्चित्तं] ददतां निर्दयता भवति ॥९८२ ॥ अथ राग-द्वेषाभावं समर्थयन् सूरिः परिहारमाह
चोयग! नियतं चिय, णेच्छंता विडसणं पि नेच्छामो ।
निव मिच्छ छगल सुरकुड, मता-ऽमताऽऽलिंप भक्खणता ॥ ९८३ ।। । हे नोदक! निर्दयतामेवानिच्छन्तो वयं विदशनमपि नेच्छामः, विविधं दशनं-भक्षणं विदशनं लीला इत्यर्थः । अत्र चाचार्या म्लेच्छयदृष्टान्तं वर्णयन्ति
जहा एगस्स रन्नो दो मिच्छा ओलग्गगा । तेण रन्ना तेसिं मिच्छाणं तुट्टेण दो सुरकुडा दो य छगला दिन्ना। ते तेहिं गहिया । तत्थ एगेणं छगलो एगप्पहारेणं मारितूण खइओ दोहिं तिहिं वा दिणेहिं । बितिओ एक्केकं अंग छेत्तुं खायति, तं पि सो छेदथामं लोणेणं आसुरीहिं वा छग-10 णेण वा लिंपइ । एवं तस्स छगलस्स जीवंतम्सेव गाताणि छेत्तुं खइयाणि, मतो य । पढमस्स एगप्पहारेण एको वधो । बितियस्स जत्तिएहिं छेदेहिं मरति तत्तिया वधा, लोगे य पावो गणिज्जति । एवं जेण पलंबस्स एक्को पक्खेवो कओ तस्स एक्कं मासियं, जो विडसंतो खायति तस्स तत्तिया पच्छित्ता, घणचिक्कणाए य पारितावणियाए किरियाए वति । विडसणा णाम आसादेंतो थोवं थोवं खायइ ॥
15 ___ अत एवाह-"निव मेच्छ” इत्यादि । कस्यचिद नृपस्य द्वौ म्लेच्छाववलगको । तेन तुष्ठेन तयोः छगलको सुराकुटौ च दत्तौ । तत्रैकेन च्छगलकस्य मृतस्य द्वितीयेन पुनरमृतस्यैवैकैकमङ्गं छित्त्वा लवणादिभिरालिम्प्य भक्षणं कृतमिति ।। ९८३ ॥ किञ्च
अचित्ते वि विडसणा, पडिसिद्धा किमु सचेयणे दव्वे ।
कारणे पक्खेवम्मि उ, पढमो तइओ अ जयणाए । ९८४॥ 20 अचित्तेऽपि द्रव्ये विदशना प्रतिषिद्धा किं पुनः सचेतने द्रव्ये ?, सचित्तं प्रलम्ब सुतरां विदशनया न भक्षणीयमिति भावः । यत्र पुनः कारणे सचित्तं मुखे प्रक्षिपति तत्रापि 'प्रथमभङ्गः' एकग्रहणैकप्रक्षेपरूपः 'तृतीयभङ्गश्च' अनेकग्रहणैकप्रक्षेपरूपो यतनया सेवितव्यः ॥ ९८४ ॥ अथानन्तकायस्य वर्जनेति द्वारम् । तत्र प्रथमतो द्वारगाथामाह
पायच्छित्ते पुच्छा, उच्छुकरण महिड्ढि दारु थली य दिलुतो। 25
चउत्थपदं च विकडुभं पलिमंथो चेवऽणाइन्नं ।। ९८५ ॥ प्रथमं प्रायश्चित्ते पृच्छा कर्त्तव्या । ततः 'इक्षुकरणेन' इक्षुवाटेन 'महर्द्धिकेन' राज्ञा "दारु" त्ति दारुभारेण 'स्थल्या च' देवद्रोण्या दृष्टान्तः कर्त्तव्यः । चतुर्थं च-द्रव्यतोऽपि भावतोऽपि भिन्नमिति यत् पदं तत्र त्रीणि द्वाराणि-विकटुभं परिमन्थः अनाचीर्णमिति समासार्थः ॥९८५॥ अथ विस्तरार्थमाह
30 चोएइ अजीवत्ते, तुल्ले कीस गुरुगो अणंतम्मि ।
कीस य अचेयणम्मी, पच्छित्तं दिजए दव्वे ॥ ९८६ ॥ शिष्यो नोदयति-भावतो भिन्नं द्रव्यतोऽभिन्नं भावतो भिन्नं द्रव्यतोऽपि भिन्नमिति तृती