Page Text
________________
द्रव्याद्य
सनियुक्ति-भाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [अनुयोगाधिकारः लोकाकाशे स्तो नाऽलोके । यद्यप्यलोकेऽप्यगुरुलघवः पर्यायाः सन्ति तथापि द्रव्यस्य भावो नाद्रव्यस्य, अलोकाकाशं च क्षेत्रत्वे न विवक्षितमिति भावस्याप्यभाव इति । कालः पुनर्भजनया 'त्रिष्वपि' द्रव्य-क्षेत्र-भावेषु, समयक्षेत्रादन्यत्र कालस्यासम्भवात् ॥ १६९ ॥
साम्प्रतमाधारा-ऽऽधेयभावयोजनामाहद्रव्यादीना
आधारो आधेयं, च होइ दैव्वं तहेव भावो य । माधारा-.:
खित्तं पुण आधारो, कालो नियमा उ आधेयो ॥ १७० ॥ ऽऽधेय... लविभागः द्रव्यं भावश्चाधार आधेयश्च भवति । तत्र द्रव्यमाघारो भावस्य, आधेयं क्षेत्रस्य । भाव
आधारः कालस्य, आधेयो द्रव्यस्य । क्षेत्रं पुनर्नियमादाधारः, तस्याऽन्यस्याऽऽधारस्याऽभावात् , __"खप्रतिष्ठितमाकाशम्" इति वचनात् । कालो नियमादाधेयः, तस्य द्रव्ये क्षेत्रे भावे चावस्था10 नात् ॥ १७०॥ उक्तोऽनुयोगः, तद्विपरीतोऽननुयोगः । तत्र दृष्टान्तानभिधित्सुराह
वत्स(च्छ)ग गोणी खुजा, सज्झाए चेव बहिरउल्लावे । नुयोग.
___ गामिल्लए य वयणे, सत्तेव य हुंति भावम्मि ॥ १७१ ॥ विषयेननुयोग
द्रव्यानुयोगे द्रव्याननुयोगे च वत्स-गावाबुदाहरणम्-जइ गोदोहगो जो पाडलाए विषये च वत्सगो तं बाहुलाए मुयइ, बाहुलेयं वा वत्सगं पाडलाए मुयइ तो अणणुयोगो भवइ, दुद्ध
15 कज्जस्स य अप्पसिद्धी । एवमिहावि जइ जीवलक्खणेणं दोहयत्थाणीओ साहू अजीवं परू
वेइ, अजीवलक्खणेण वा जीवं तो अणणुयोगो । तं भावं अन्नहा गिण्हइ, तेण अत्थो विसंवयइ, अत्थे विसंवइए चरणं विसंवयइ, चरणेणं विसंवइएणं मुक्खाभावो, मोक्खाभावे दिक्खा निरत्थिया । जइ पुण जो जाए वत्सगो तं ताए मुयइ तो अणुयोगो भवइ, तस्स य
दुद्धकजस्स पसिद्धी । एवमिहावि जइ जीवलक्खणेणं जीवं परूवेइ, अजीवलक्खणेणमजीवं 20 तो अणुयोगो भवइ । तस्स य मुक्खलक्खणस्स कज्जस्स पसिद्धी ॥
क्षेत्रस्याप्यननुयोगोऽनुयोगश्च भवति । तत्राननुयोगे कुजोदाहरणम्-पइट्ठाणं नयरं । सालवाहणो राया । सो वरिसे वरिसे भरुयच्छे नहवाहणं रोहेइ । जाहे य वरिसारतो भवति ताहे सयं नयरं पडियाइ, एवं कालो वच्चइ । अन्नया तेणं रन्ना रोहगेणं गइल्लएणं
अस्थाणियमंडवियाए निच्छूढं । तस्स पडिग्गहधारी खुज्जा । सा चिंतेइ-अपरिभोगा एसा25 ऽऽदिट्टा, नूणमेस राया जाइउकामो । तीसे राउलगो जाणसालिओ परिजियओ । तीए तस्स कहियं । सो पए जाणाइ पमक्खिओ, पयट्टियाणि य । तं द8 सेसगो वि खंधावारो पयट्टिओ । राया रहसि एकल्लो धूलिभएण पयट्टो, जाव सव्वो खंधावारो पयढिओ दिट्ठो । राया चिंतेइ-न मए कस्सइ कहियं, कहमेएहिं नायं ? । गविटुं परंपरगेणं
जाव खुज त्ति । सा पुच्छिया । तीए तहेव अक्खायं । अत्र यन्मण्डपिकायां निष्ठयूतमेषोऽननु30 योगः । एवं यदि क्षेत्रं जीवा-धनुःपृष्ठादिभिर्गणितविसंवादेन प्ररूपयति तदाऽननुयोगः, यदा त्वविसंवादि कथयति तदाऽनुयोगः, यथा कुलायाः 'अपरिभोगं क्षेत्रं जातम्' इति प्ररूपयन्त्याः ॥
१ दवे तहेव भावे य ता० ॥ २°णो नाम रा° मो० डे० ॥ ३ नरवणं भा० मिना । चूर्णी-"णधवाहणं" इति । आव० मल० वृत्तौ चूर्णौ च “णहवाहणं" इति पाठः ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |