Page Text
________________
वाय्वादि
भिर्बद्धानां देहानां परिमाणम्
काले कालेषु
चानुयोगः
वचनस्य वचनानां
चानुयोगः
वचनषोडश
कम्
5
10
15
सनिर्युक्ति-भाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे
[ अनुयोगाधिकारः
नामपहारः, यथा - वायुकायिकवैक्रियशरीराणि बद्धानि पल्योपमस्या सङ्ख्येयभागमात्रेण कालेनापहियन्ते । कालैरनुयोगः 'शेषकायानां' पृथिवीकायिकादीनाम्, यथा - औदारिकशरीराणि बद्धानि असङ्ख्येयाभिरुत्सर्पिण्यवसर्पिणीभिरपह्रियन्त इति ॥ १६३ ॥
अधुना काले कालेषु चानुयोगमाह-
कालम्मि वियपोरिसि, समासु तिसु दोसु वा वि कालेसु । कालेऽनुयोगः द्वितीयस्यां पौरुष्याम् । कालेष्वनुयोगः अवसर्पिण्यां तिसृषु समासु, तद्यथा–सुषमदुःषमायाः पश्चिमे भागे दुःषमसुषमायां दुःषमायामिति; उत्सर्पिण्यां द्वयोः समयोः - दुःषमासुषमायां सुषमादुःषमायां च ॥
उक्तः षट्द्मकारोऽपि कालानुयोगः, सम्प्रति वचनस्य वचनानां चानुयोगमाह - वयणस्से गवयाई, वयणाणं सोलसण्हं तु ॥ १६४ ॥
“वयणस्से”त्यादि । वचनस्यानुयोगः 'एकवचनादेः' एकवचन द्विवचन बहुवचनानामन्यतमस्य, यथा- ईदृशमेकवचनमित्यादि । वचनानामनुयोगः त्रयाणामप्येकवचनादीनां खरूपकथनं षोडशानां वा वचनानाम् । तानि च षोडश वचनान्यमूनि
लिंगतियं वयणतियं, कालतियं तह परुक्ख पच्चक्खं । उवणय-ऽवणयचउक्कं, अज्झत्थिययं तु सोलसमं ॥
अस्या [अ]क्षरगमनिका –— 'लिङ्गत्रयम्' इयं स्त्री अयं पुमान् इदं कुलम् । 'वचनत्रिकम्' एकवचनं द्विवचनं बहुवचनमिति । 'कालत्रिकम्' अकरोत् करोति करिष्यति च । परोक्षवचनं यथा स इति । प्रत्यक्षवचनम् एष इति । उपनयः - स्तुतिः अपनयः - निन्दा तयोश्चतुष्कमुपनया-ऽपनयचतुष्कम्, यथा-रूपवती स्त्रीत्युपनयवचनम्, कुरूपा स्त्रीत्यपनय20 वचनम्, रूपवती स्त्री किन्तु दुःशीलेत्युपनया - ऽपनयवचनम्, कुरूपा स्त्री किन्तु सुशीलेत्य - नयोपनयवचनम् । तथा अन्यच्चेतसि निधाय विप्रतारकबुद्ध्या अन्यद् बिभणिपुर पि सहसा यच्चेतसि तदेव यद् वक्ति तत् षोडशमध्यात्मवचनम् ॥ ॥ १६४ ॥
वयणायरियाई, इक्केणुतो बहूहि वयणेहिं ।
चणे खओवसमिए, वयणेसु उ णत्थि अणुओगो ॥ १६५ ॥ वचनेनानुयोगो यथा - कोडप्याचार्यः केनाऽप्याचार्येण भिक्षुणा श्रावकेण वा भणितः 'अनुयोगमिच्छाकारेण कुरु' ततः सोऽनुयोगं करोति । वचनैरनुयोगः बहुभिराचार्यादिभिर्भणितोऽनुयोगं करोति । अथवा वचनेनानुयोगो नाम आचार्यादीनामन्यतम एकेन वचनेनानुयोगं करोति, यथा-समभावः सामायिकमिति । कश्चिद् बहुभिर्वचनैः सविस्तरमिति । वचने क्षायोपशमिके स्थितस्यानुयोगो वचनेऽनुयोगः । वचनेष्वनुयोगो नास्ति, क्षयोपशमभावस्य सर्वत्राप्येकत्वेन 30बहुत्वा॒सम्भवात् । यदि वा व्यक्तिविवक्षया बहुष्वाचारादिषु वचनेषु स्थितस्यानुयोगो बहुवचनेध्वनुयोगः ॥ १६५ ॥ सम्प्रति भावानुयोगं षट्कारमाहभावस्सेगतरस्स उ, अणुयोगो जो जहडिओ भावो । दोमा सनिकासे, अणुयोगो होति भावाणं ।। १६६ ॥
For Private & Personal Use Only
वचनेन
वचनैः
वचने
वचनेषु 25 चानुयोगः
५०
भावस्य
भावानां
चानुयोगः
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |