Page Text
________________
भाष्यगाथाः १५५ - ६३ ]
पीठिका |
वेर्तिः:- नाम खटिका तथा कृता शलाका तया, अक्षेण वा कराङ्गुल्या वा, आदिशब्दात् प्रलेपकादिना वा यः क्रियतेऽनुयोगः स द्रव्येणाऽनुयोगः । द्रव्यैरनुयोगो यद्बहुभिरक्षैः क्रियते-ऽनुयोगः । 'अधिकरणे' एकस्मिन् द्रव्येऽनुयोगः, यदा एकस्मिन् कल्पे स्थितोऽनुयोगं करोति । यदा तु बहुषु कल्पेषु स्थितस्तदा द्रव्येष्वनुयोगः ॥ १५८ ॥
उक्तो द्रव्यानुयोगः षड्भेद:, सम्प्रति क्षेत्रस्य क्षेत्राणां चानुयोगमाहपन्नत्ति जंबुदीवे, खित्तस्मादि होइ अणुयोगो । खित्ताणं अणुयोगो, दीवसमुद्दाण पन्नत्ती ॥ १५९ ॥
क्षेत्रस्यानुयोगो भवति जम्बूद्वीपस्य प्रज्ञप्तिः, आदिशब्दादन्यस्यापि द्वीपस्य योऽनुयोगः स क्षेत्रस्यानुयोगः। क्षेत्राणामनुयोगो द्वीपसमुद्राणां प्रज्ञप्तिः, द्वीपसागर प्रज्ञप्तिरित्यर्थः ॥ १५९ ॥ क्षेत्रेणानुयोगमाह
10
जंबुद्दीवपमाणं, पुढविजियाणं तु पत्थयं काउं ।
एवं मविजमाणा, हवंति लोगा असंखिजा ॥ १६० ॥
जम्बूद्वीप्रमाणं प्रस्थकं पृथिवीकायिकानां मापनाय कृत्वा जम्बूद्वीपप्रमाणेन प्रस्थकेन ते पृथिवीकायिका माप्यन्ते, मापयित्वा मापयित्वा चालोके प्रक्षिप्यन्ते, एवं माप्यमाना असछ्येया लोका भवन्ति, असङ्ख्येयलोकाकाशप्रमाणमलोकखण्डमापूरयन्तीत्यर्थः ॥ १६० ॥ क्षेत्रैरनुयोगमाह
खित्तेहिँ बहू दीवे, पुढ विजियाणं तु पत्थयं काउं ।
एवं मविजमाणा, हवंति लोका असंखिजा ॥ १६१ ॥
४९
खित्तम्मि उ अणुयोगो, तिरियंलोगम्मि जम्मि वा खेते । अड्डाइयदीवेसुं, अद्धछवीसाऍ खित्तेसु ॥ १६२ ॥
बृ०७
Jain Education International
5
For Private & Personal Use Only
क्षेत्रस्य
क्षेत्राणां
चानुयोगः
क्षेत्रैरनुयोगो यथा-'बहून्' त्रिप्रभृतीन् द्वीपान् पृथिवीकायिकानां मापकरणाय प्रस्थकं पृथिवीकृत्वा तेन पृथिवीकायिकान् मापयेत्, मापयित्वा मापयित्वा चालोके प्रक्षिपेत्, ते चैवं 20 जीवानां माप्यमाना असङ्ख्येया लोका भवन्ति ॥ १६९ ॥ सम्प्रति क्षेत्रे क्षेत्रेषु चानुयोगमाह
परिमाणम्
५
क्षेत्रेणा •
नुयोगः
पृथिवी -
जीवानां
15 परिमाणम्
क्षेत्रे क्षेत्रेषु चा
क्षेत्रेऽनुयोगो यथा - तिर्यग्लोकेऽनुयोगो यस्मिन् वा ग्रामे नगरे उपाश्रये वा । क्षेत्रेष्वनुयोगो नुयोगः यथा-अर्द्धतृतीयेषु द्वीपेषु यदि वाऽर्द्धषड्विंशतिषु जनपदेषु ॥ १६२ ॥ अधुना कालस्य कालानां [ कालेन कालै: ] चानुयोगमाह
25
क्षेत्रैरयोगः
काल स्य कालानां कालेन
कालस्स समयरूवण, कालाण तदादि जाव सव्वद्धा । arous विहारो, काले हि उ सेसकायाणं ॥ १६३ ॥ कालस्यानुयोगो यत् समयस्य प्ररूपणा । कालानामनुयोगो यत् समयादीनां - समया-ऽऽव- कालैश्वालिकाप्रभृतीनां यावत् सर्वाद्धा तावत् प्ररूपणम् । कालेनानुयोगः अनिलानां - वायुकायिका - 30 नुयोगः १ “वत्ती णाम सेडिया सलाग कय लिया" इति चूर्णिः ॥ २ " अधिकरणे - दव्वे एगम्मि कप्पे, सामलीए त्ति भणियं होति" इति चूर्णिः ॥ ३ प्रक्षिप्यन्ते ते चै भा० ॥ ४त् तत्रैवं मो० डे० ॥ ५°रिए लो ता० ॥ ६ वे ता० ॥
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |