Page Text
________________
भाष्यगाथा : १४६ - ५४ ]
पीठिका |
गस्य वक्तव्यः । तदनन्तरं केनाऽनुयोगः कर्त्तव्य इति वक्तव्यम् । ततः परं कस्य शास्त्रस्य कर्त्तव्य इति । तदनन्तरं तस्य - अनुयोगस्य द्वाराणि - उपक्रमादीनि वक्तव्यानि, तत्र तेषामेव भेदः । ततः परं सूत्रस्य लक्षणम् । तदनन्तरं तस्य - सूत्रस्य अर्हाः - योग्याः । ततः परं परिषत् । ततः सूत्रार्थः । एष द्वारगाथासङ्क्षेपार्थः, व्यासार्थस्तु प्रतिद्वारं वक्ष्यते ॥ १४९ ॥ तत्र प्रथमतो निक्षेपद्वारमाहनिक्षेप द्वारम्
निक्खेवो नासोत्तिय, एग सो उ कस्स निक्खेवो । अणुओस्स भगवओ, तस्स इमे वन्निया भैया ॥ १५० ॥ निक्षेपः न्यास इत्येकार्थम् । पर आह-स निक्षेपः कस्य कर्तव्यः ? सूरिराह - अनुयोगस्य भगवतः । ' तस्य च' निक्षेपस्य 'इमे' वक्ष्यमाणा वर्णिता भेदाः ।। १५० ।। तानेवाह - नामं वा दविए, खेत्ते काले य वयण भावे य । सो अणुओगस्स उ, निक्खेवो होड़ सत्तविहो ॥ १५१ ॥ नामानुयोगः स्थापनानुयोगो द्रव्यानुयोगः क्षेत्रानुयोगः कालानुयोगो वचनानुयोगो भावानुयोगश्च । एषोऽनुयोगस्य सप्तविधो निक्षेपः ॥ १५१ ॥
४७
Jain Education International
5
तत्र नाम - स्थापने प्रतीते इति ते अनादृत्य शेषाणां द्रव्याद्यनुयोगानां भेदानाह - सामित्त करण-अहिगरणतो य एगत्त तह पुहत्ते य । नाठवेणा मोतुं इति दव्वादीण छन्भेया ॥ १५२ ॥ ‘स्वामित्वं' सम्बन्धः ‘करणं' साधकतमम् 'अधिकरणं' आधारः, एतैः प्रत्येकमेकत्वेन 'पृथक्त्वेन च' बहुत्वेन पञ्चानां द्रव्यादीनामनुयोगो वक्तव्यः । 'इति' एवं नाम स्थापनां च मुक्त्वा द्रव्यादीनामनुयोगस्य प्रत्येकं षड् भेदा भवन्ति । तद्यथा - द्रव्यस्य वा १ द्रव्याणां वा २ द्रव्येण वा ३ द्रव्यैर्वा ४ द्रव्ये वा ५ द्रव्येषु वा ६ अनुयोगो द्रव्यानुयोगः । एवं क्षेत्र - काल - वचन - 20 भावानुयोगानामपि प्रत्येकं षड्भेदताऽवसेया ॥ १५२ ॥ तत्र प्रथमतो द्रव्यस्यानुयोगमाह - दव्वस्स उ अणुओगो, जीवद्दव्वस्त वा अजीवस्स । maao य भैया, हवंति दव्वाइया चउरो ॥। १५३ ।।
द्रव्यस्यानुयोगो द्विधा - जीवद्रव्यस्य वा अजीवद्रव्यस्य वा । एकैकस्मिन्ननुयोगे द्रव्यादिका - श्चत्वारो भेदाः । किमुक्तं भवति : -- जीवद्रव्यानुयोगोऽजीवद्रव्यानुयोगो वा प्रत्येकं द्रव्यतः 25 क्षेत्रतः कालतो भावतश्च भवति ॥ १५३ ॥ तत्र जीवद्रव्यानुयोगं द्रव्यादित आहदब्वेणिक्कं दव्यं, संखतीतप्पदेसमोगाढं ।
For Private & Personal Use Only
10 अनुयोगस्य निक्षेपाः
निक्षेप स्यै
कार्थिकानि
काले" अणादिनिहणं, भावे नाणाइयाऽणंता ॥ १५४ ॥
द्रव्यतो जीवद्रव्यमेकम्, क्षेत्रतोऽसङ्ख्ये यप्रदेशावगाढम्, कालतोऽनाद्यनिधनम्, भावतो ज्ञानादिकाः पर्याया अनन्ताः, तद्यथा - अनन्ता ज्ञानपर्यायाः, अनन्ता दर्शनपर्यायाः, अनन्ताश्चा- 30 रित्रपर्यवाः, अनन्ता अगुरुलघुपर्यवः || १५४ |
१ गट्टा सो ता० ॥ २वणं मो ता० ॥ ३ वेगं द° ता० ॥ ४ 'खादी' ता० ॥ ५ लेणादिअणिह ता० ॥
15 द्रव्याद्य
नुयोगानां प्रभेदाः
द्रव्यस्या•
नुयोगः
जीवद्रव्या
नुयोगः
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |