Page Text
________________
भाष्यगाथाः ४५३-५९]
पीठिका |
१३३
तथा यतः पवनस्ततः पृष्ठं न कुर्यात्, मी लोको ब्रूयात् - अर्घन्त्येतदेत इति, नाशिकायां चार्शांसि मा भूवन् । तथा ग्रामस्य सूर्यस्य च पृष्ठं न दातव्यम्, लोकेऽवर्णवादसम्भवान् । तथाहि - सूर्यस्य ग्रामस्य वा पृष्ठदाने लोको ब्रूते न किञ्चिज्जानन्त्येते यल्लोकोदयोतक - रस्यापि सूर्यस्य यस्मिन् ग्रामे स्थीयते तस्यापि च पृष्ठं ददतीति । तथा संसक्तमहणिश्छायायां व्युत्सृजेद् येन द्वीन्द्रियविनाशो न भवति । तथा 'त्रिकृत्वः' त्रीन् वारान् प्रमार्ण्य उपलक्षणमेतत् प्रत्युपेक्ष्य च व्युत्सृजेत् । तत्राप्रत्युपेक्षणेऽप्रमार्जने दुष्प्रत्युपेक्षणे दुष्प्रमार्जने च प्रायचित्तं प्रागुक्तम् । तथा " यस्यावग्रहः सोऽनुजानीयात् " इति अनुज्ञाय व्युत्सृजेद् आचमेद्वा । एष गाथार्थः ॥ ४५६ ॥ साम्प्रतमेनामेव विवरीपुराह
उत्तर पुव्वा पुजा, जम्माऍ निसीयरा अभिवति । घाणारसा य पवणे, सूरिय गामे अवन्नो उ ॥ ४५७ ॥
10
उत्तरा पूर्वा च लोके पूज्या, ततो दिवा रात्रौ च पूर्वस्यामुत्तरस्यां वा पृष्ठं न दद्यात् । तथा याम्या -दक्षिणा तस्यां रात्रौ 'निशाचराः ' देवाः 'अभिपतन्ति' समागच्छन्ति, ततस्तस्यां रात्रौ पृष्ठं न दद्यात् । तथा यतः पवनस्ततः पृष्ठकरणेऽशुभगन्धत्राणि ः नाशिकायां चाशस्युपजायन्ते, तस्मात् पवनस्यापि पृष्ठं न कर्तव्यम् । सूर्यस्य ग्रामस्य च पृष्ठकरणे अवर्णो लोकमध्ये यथाऽभिहितः प्राक्, ततस्तयोरपि न दातव्यं पृष्ठमिति ॥ ४५७ ॥ "छायाए" ( गाथा ४५६ ) इति व्याख्यानार्थमाह
संसत्तग्गहणी पुण, छायाए निग्गयाऍ वोसिरइ ।
छायाऽसति उहम्मि वि, वोसिरिय मुहुत्तगं चिट्ठे ॥ ४५८ ॥
संसक्ता द्वीन्द्रियैर्ग्रहणिः–कुक्षिर्यस्यासौ संसक्तग्रहणिः, स द्वीन्द्रियरक्षणार्थं छायायां वृक्षादेर्निर्गतायां व्युत्सृजति । अथ च्छायाऽद्यापि न निर्गच्छति मध्याह्ने एव संज्ञाप्रवृत्तेः, तत - 20 श्छायायाः असति-अभावे उष्णेऽपि खशरीरच्छायां पुरीषस्य कृत्वा व्युत्सृजति, व्युत्सृज्य च 'मुहूर्तकम्' अल्पं मुहूर्तं तथैव तिष्ठति, येनैतावता कालेन स्वयोगतः परिणमन्ति । अन्यथोप्णेन महती परितापना स्यात् ॥ ४५८ ॥
अथ व्युत्सृजन् खोपकरणं कथं धरति : इत्यत आह
उवगरणं वामगऊरुगम्मि मत्तो य दाहिणे हत्थे ।
तत्थऽण्णत्थ व पुंसे, तिहिं आयमणं अदूरम्मि || ४५९ ॥
'उपकरणं' दण्डकं रजोहरणं च वामे ऊरौ स्थापयति, मात्रकं दक्षिणहस्ते क्रियते, डगलकानि च वामहस्तेन धरणीयानि । ततः संज्ञां व्युत्सृज्य तत्रान्यत्र वा प्रदेशे डगलकैः पुतं 'पुंसयति' रुक्षयति । पुंसयित्वा त्रिभिः नावापूरकैः चुलुकैरित्यर्थः 'आचमनं ' निर्लेपनं करोति ।
30
उक्तञ्च-
तिहिं नावाए पूरएहिं आयमइ निल्लेवेति वा । नावापूरओ नाम पसती इति ।
15
१ " लोगो भणति - एयं चेव अग्घाति, अरिसाओ वा खुब्भंति" इति चूर्णिः ॥ २ निसियराऽणिसं देवा ता• ॥ ३ च मुहूर्त्त तथैव भा० मो० विना ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
25
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |