________________
- भाष्यगाथाः ४२७-३१ ]
पीठिका |
१२५
गृहीतानामपि तिर्यक्पुरुषाणामदृप्तानामापाते च त एव कालगुरुकाश्चत्वारो लघवः, तेषामेव
नां तपोगुरवश्चत्वारो लघुकाः; दण्डिकपरिगृहीतानां तिर्यक्पुरुषाणामदृप्तानामापाते त एव चत्वारो लघवस्तपोगुरुकाः तेषामेव दृप्तानामापाते चतुर्लघुका द्वाभ्यां गुरवस्तपसा कालेन च; तथा प्राकृतपरिगृहीतानां स्त्रीणां नपुंसकानां च तिरश्चामजुगुप्सितानामापाते चत्वारो गुरुका द्वाभ्यां लघवस्तपसा कालेन च तेषामेव जुगुप्सितानामापाते चत्वारो गुरुकाः 3 काल गुरवः; कोटुम्बिकपरिगृहीतानां तिर्यक्त्री नपुंसकानामापाते त एव कालगुरुकाश्चत्वारो गुरवः, तेषामेव जुगुप्सितानामापाते चत्वारो गुरुकास्तपोगुरवः एत एव दण्डिकपरिगृहीतानामपि तिर्यक्स्त्री - नपुंसकानामदृप्तानामापाते द्रष्टव्याः, दृप्तानामापाते चत्वारो गुरुका द्वाभ्यां गुरवः कालेन तपसा च । उक्ता तिर्यक्ष्वप्यर्द्धापकान्तिः, सम्प्रति स्वपक्षापाते शोधिमाह - अमनोज्ञानाम्-असाम्भोगिकानां संविमानाम् इतरेषां च - असं विमानामापाते प्रायश्चित्तं लघुको 10 मासः । 'संयतीवर्गे समापतति' संयतीनामापाते चत्वारो गुरुकाः ॥ ४२८ ॥
सम्प्रति प्रागुक्तमेवार्थमुपदिदर्शयिषुराह -
भद्द तिरी पाडे, मणुयाऽसोएहिं दोहिं लहु लहुगा । कालगुरू वगुरुगा, दोहि गुरू अड्डोकंति दुगे ।। ४२९ ॥
भद्रेषु - अदृप्तेषु तिर्यक्षु पुरुषेषु मनुष्येषु गृहस्थेषु पाषण्डिषु चाऽशौचवादिष्वापतत्सु 15 चत्वारो लघुकाः द्वाभ्यां लघवः । मनुष्यस्त्री - नपुंसकानां शौचवादिनामापाते चत्वारो गुरुका द्वाभ्यां गुरवः, तद्यथा - तपोगुरुकाः कालगुरुकाश्च । शेषेषु तु तिर्यग् - मनुष्य भेदेषु 'द्विके' तपः- काललक्षणे 'अर्द्धापकान्तिः ' क्वचित् तपोगुरुका क्वचित् कालगुरुकेत्येवंरूपाऽवसातव्या । सा च प्राक् प्रदर्शिता ॥ ४२९ ।। गतं शोधिद्वारम् । इदानीमपायद्वारमाहअमणुण्णेयरगमणे, वितहायरणम्मि होड़ अहिगरणं । परदवकरण दहूं, कुसील सेहादिगमणं च ॥ ४३० ॥ अमनोज्ञानाम्-असाम्भोगिकानां संविनानाम् इतरेषां चं- असं विमानां गमने - आपात सत वितथाचरणे दृश्यमाने भवति परस्परमधिकरणम् । इयमत्र भावना - आचार्याणां परस्परमन्यथा सामाचार्यः, ततोऽसाम्भोगिकानां सामाचारीवितथाचरणदर्शने 'नैषा सामाचारी' इति परस्परमधिकरणं प्रवर्त्तते । इतरे कुशीलाः पार्श्वस्थादयस्ते प्रचुरेण वारिणा पुतप्रक्षालनं कुर्वन्ति, 26 ततस्तेषां कुशलानां प्रचुरद्रवेण पुनर्निर्लेपकरणं दृष्ट्वा शैक्षकाणाम् आदिशब्दात् शौचवादिनां मन्दधर्मिणां च गमनं तेषां समीपे भवति ॥ ४३० ॥
20 अपाय
द्वारम्
निग्गंथाणं पढमं, सेसा खलु होंति तेसि पडिकुड्डा ।
दव अप्प कलस असती, अवण्ण पुरिसेसु पडिसेहो ॥ ४३१ ॥ यत एवमापाते दोषास्तस्मान्निर्ग्रन्थानां प्रथमं स्थण्डिलम् - अनापातमसंलोकमित्येवंरूपम्, 30 शेषाणि त्रीणि खलु 'तेषां' निर्ग्रन्थानां 'प्रतिकुष्टानि' प्रतिषिद्धानि । अथ परपक्षापातं तत्रापि पुरुषापातं व्रजति तदा नियमतो द्रवमकलुषं परिपूर्णं च नेतव्यम्, अन्यथा 'द्रवे' पानीये अल्पे कलुषे वा यदि वा 'असति' विना पानीयेन गतो भवेत् ततस्ते दृष्ट्वा 'अवर्णम्'
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org