________________
लोय - बेइय-सामाइए सत्थेसु जे समोगाढा |
समय- परसमय विसारया य कुसला य बुद्धिमती ॥ ३८५ ॥ ये च लौकिकेषु वैदिकेषु सामायिकेषु च शास्त्रेषु समवगाढाः स्वसमय पर समयविशारदाः कुशलाः सा बुद्धिमती पर्षत् ॥ ३८५ || आह किं प्रयोजनं बुद्धिपर्षदा ? तत आहआसन्नपतीभत्तं, खेयपरिस्समजतो तहा सत्थे ।
कहमुत्तरं च दाहिसि, अमुगो किर आगतो वादी ॥ ३८६ ॥
बुद्धिपर्षदा सह श्रमं कुर्वत आसन्न प्रतिभत्वमुपजायते । तथा यः शास्त्रे निरन्तरव्याख्याकरणतः खेदपरिश्रमस्तस्य जयो भवति । कदाचित् परिश्रमे जातेऽपि व्याख्याकरणतस्तं परिश्रममपनयति । तथा सा बुद्धिपर्षद् एवं शिक्षयते - अमुकः किल आगतो वादी ततः कथं स्वमुत्तरं दास्यसि ? | एवं बुद्धिपदा सह कृताभ्यासः सुखं परप्रवादिनं निगृह्णाति ॥ ३८६ ॥ उक्त बुद्धिपद् । मन्त्रिपर्षदमाह–
6
10
15
११४
सनिर्युक्ति-भाष्य-वृत्तिके वृहत्कल्पसूत्रे [ अनुयोगाधिकारः
कश्चनापि साधुः पठन् निरुध्यते । दशाश्रुतस्कन्धमादिं कृत्वा येषामुपरितनानि श्रुतानि सा छत्रान्तिका पत्, तत्र हि ये परिणामिकास्ते न निवार्यन्ते, शेषास्त्वपरिणामिका अतिपरिणामिकाश्च निवार्यन्ते ॥ ३८४ ॥
पुत्रं पच्छा जेहिं, सिंगणादित विही समणुभूतो ।
ore वेदे समए, कयागमा मंतिपरिसा उ ॥ ३८७ ॥
यैः पूर्वं गृहवासे पश्चात् श्रमणभावे ' शृङ्गनादितविधि : ' सर्वेषु कार्येषु मध्ये शृङ्गभूतं यत् कार्यं तत् शृङ्गनादितमुच्यते तद्विधिः समनुभूतः सा लोके वेदे समये च कृतागमा मन्त्रिपर्षद् || ३८७ ॥ एतदेव व्याचिख्यासुराह -
20
25
गिवासे अत्थसत्थे को विया केइ समणभावम्मि | जेसु सिंगभूयं तु सिंगनादि भवे कजं ॥ ३८८ ॥
पूर्वं गृहवासे अर्थशास्त्रेषु पश्चात् श्रमणभावे खसमय-परसमयेषु ये केचित् कोविदाः सा मन्त्रिपर्षद् । कार्येषु शृङ्गभूतं यत् कार्यं तत् शृङ्गनादितं भवति ॥ ३८८ ॥
किं तद् ? इत्याह
तं पुण चेइयनासे, तद्दव्वविणास दुविहभेदे |
भत्तोव हिवोच्छेदे, अभिवायण बंध-घायादी ।। ३८९ ॥
'तत्' पुनः शृङ्गनादितं कार्यं 'चैत्यविनाशः' लोकोत्तमभवन- प्रतिमाविनाशः, 'तद्रव्यवि - नाशनं' चैत्यद्रव्यविनाशनं चैत्यद्रव्यविद्रावणम्, तथा द्विविधो भेदः - मरणमुत्प्रवाजनं वा, यो वा 'भक्त' भिक्षां वारयति उपधिं वा, यथा-मा कोऽप्यमीषां भक्तमुपधिं वा दद्यादिति भक्त30 व्यवच्छेद उपधिव्यवच्छेदो वा, तथा कोऽपि धिग्जातीयो ब्रूते - ब्राह्मणान् अभिवादयतवन्दध्वमिति, यो वा बन्धापयति पिट्टयति, आदिग्रहणाद् यो निर्विषयानाज्ञापयति आक्रोशय वा प्रद्विष्टो राजादि, तद् अभिवादन-बन्ध-घातादि च शृङ्गनादितं कार्यम्, तद्विधिर्यैः समभूतः सा मन्त्रिपर्षद् ॥ ३८९ ॥
१ भक्तं पानं वा भा० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org