________________
भाष्यगाथाः ३६८-७६ ]
पीठिका |
१:११
एवं लोकोत्तरेऽपि कोऽपि कस्याप्याचार्यस्य शिष्यः किञ्चित् पीठिकामात्रं शिक्षयित्वा एकाकी प्रत्यन्तनगरं गत्वा तद्गतानन्यान गीतार्थान् द्रावयति, अकरणीयान्यपि च करोति, अप्रायश्चित्तेऽपि च प्रायश्चित्तं ददाति, अन्यं पूजा - सत्कार - गौरव हानिभयतो न च पृच्छति । पश्चादन्ये गीतार्थास्तत्रागतास्तैर्द्रावितः प्रायश्चित्तं च तस्य दत्तं दिक् च तस्यापहृता ॥
गाथाक्षरयोजना त्वियम् - दुरधीतविद्यः कोऽपि प्रत्यन्तनिवासः । तत्रैको 'वावदूकः' 5 महाविद्वान् वैयाकरणः समागतः । तस्य तेन विवादे 'कीकारः कृतः ' उपहासपूर्वकमुत्कृष्टिः कृता । ततः स वैयाकरणो वावदूको नगरं गत्वा भोजिकपुरतस्तस्य खलीकरणमकार्षीत् । एवं लोकोत्तरेऽपि 'पीठिकागीते' पीठिकामात्रेण गीतार्थकर्त्तव्यं या करोति सैषा दुर्विदग्धा पर्षत् ॥ ३७२ ॥
आयरियत्तणतुरितो, पुवं सीसत्तणं अकाऊ ।
हिंडति चोपायरितो, निरंकुसो मत्तहत्थि व ॥ ३७३ ॥ कोऽपि शिष्यो दशवैकालिकमात्रं पठित्वा आचार्यत्वत्वरितः प्रत्यन्तं ग्रामं नगरं वा गत्वा पीठिकायां निविष्ट आत्मानमाचार्यमभिमन्यते । स एवं शिष्यत्वमकृत्वा निरङ्कुशो मत्तहस्तीव 'चोप्पो' चोक्षो मूर्खः सन् आचार्यो 'हिण्डते' - परिभ्रमति ॥ ३७३
कीदृशं तस्य मूर्खत्वम् ? अत आह—
छनालयम्मि काऊ कुंडियं अभिमुहंजली सुढितो ।
गेरू पुच्छति पसिणं, किन्नु हु सा वागरे किंचि ॥ ३७४ ॥
'गेरुकः' परिव्राजकः 'षट्नाले' त्रिदण्डे कुण्डिकां कृत्वा कृताञ्जलिरभिमुखः 'खाद्यतः ' पादपतितः 'पृच्छति' प्रश्नयति, किन्नु सा कुण्डिका तथाऽऽपृच्छ्यमाना किञ्चित् परिव्राजकस्य 'व्यागृणो (णा) ति ? नैव किञ्चन । यादृशं तस्याः कुण्डिकाया आचार्यत्वं तादृशमेतस्यापि ॥ ३७४ ॥ 20 सीसा वि य तुरंती, आयरिया वि हु लहुं पसीयंति ।
-10
तेण दरसिक्खियाणं, भरितो लोगो पिसायाणं ॥ ३७५ ॥
शिप्या अप्याचार्यपदपरिपालनाय त्वरन्ते, आचार्या अपि 'लघु' शीघ्रं प्रसीदन्ति, न पुनः परिभावयन्ति, यथा-नाद्यापि परिपूर्णमधीतमिति । तत ईषच्छिक्षितानामत एव 'पिशा - चानां ग्रथिलानां लोको भृतः ॥ ३७५ ॥
25
ते गच्छ मते पुच्छा, अन्नहि वालुंक देवि कहि चिना । तोत्थेण कति य, विज्ञनिसिद्धे ततो दंडो || ३७६ ॥
Jain Education International
15
एगो विज्जो राउले अलग्गइ । सो मतो । रण्णाः पुच्छियं - अस्थि से पुत्तो ? । कहियंअत्थि, नवरं विज्जयमसिक्खितो । रण्णा भणियं वच्च, पढाहि, तदवस्था चैव ते भोगा । ततो अन्नत्थ गंतुं पढितुमारद्धं । तत्थ अइयाए पुरोहडे चरंतीए गलए वालुकं लग्गं, चिर्भि - 30 टमित्यर्थः । सा विज्जसमीवमाणिया । विज्ज्ञेण पुच्छियं कर्हि चिण्णा एसा ? । कहियं पुरो हडे । तेणं नायं-चिब्भिर्ड लग्गं ति । पोतं गलए बंघिउं तहा वलियं जहां तस त्ति भग्गं,
:
१र्वकं चोत्कु भा० ॥ २ तो उदर° ता० ॥
३ ओस ता ॥
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org