________________
10:
15
११० सनियुक्ति-भाष्य-वृत्तिके वृहत्कल्पसूत्रे [अनुयोगाधिकार:
जे खलु अभाविया कुस्सुतीहि न य ससमए गहियसारा ।
अकिलेसकरा सा खलु, वयर छक्कोडिसुद्धं वा ॥३६८ ॥ ये खलु 'कुश्रुतिभिः' कुसिद्धान्तैः अभाविता न च खसमये गृहीतसारा सा खल्वक्लेशकरा अजानती पर्पत् । षट्कोटिशुद्धं वज्रमिव गुणनिधानम् । षट्कोटिशुद्धं नाम यत् स्वभावतः
5 षट्खपि दिक्षु शुद्धम् ॥ ३६८ ।। सम्प्रति दुर्विदग्धां पर्पदमाहदुर्विदग्धा
किंचिम्मत्तग्गाही, पल्लवगाही य तुरियगाही य । पर्षत्
दुवियडगा उ एसा, भणिया परिसा भवे तिविहा ॥ ३६९ ।। किश्चिन्मात्रग्राहिणः पल्लवग्राहिणः त्वरितग्राहिणः । एवमेषा दुर्विदग्धा पर्पत् 'त्रिविधा' त्रिप्रकारा भणिता ॥ ३६९ ॥ तत्र किञ्चिन्मात्रग्राहिणीमाह
नाऊण किंचि अन्नस्स जाणियवे न देत ओगासं ।
न य निजितो वि लज्जइ, इच्छइ य जयं गलरवेण ॥ ३७० ॥ ज्ञात्वा किञ्चिद् अन्यस्य ज्ञातव्ये नावकाशं ददाति, न च निर्जितोऽपि लज्जते, केवलं 'गलरवेण' महागलप्रमाणेनारटन् जयमिच्छति ॥ ३७० ।। पल्लवग्राहिणीमाह
न य कत्थइ निम्मातो, ण य पुच्छइ परिभवस्स दोसेण ।
वत्थी व वायपुण्णो, फुट्टइ गामिल्लगवियड्ढो ।। ३७१ ।। ग्रामेयकेषु विदग्धो ग्रामेयकविंदग्धो न च कुत्रचिन्निर्मातः, सर्वत्र पल्लवमात्रग्राहित्वात् । न च परं पृच्छति, 'परिभवो मे भविष्यति' इति परिभवस्य दोषेण । केवलं बस्तिरिव वातपूर्णः 'पण्डितोऽयम्' इति लोकप्रवादगर्वितः स्फुटति' स्फुटन्निव तिष्ठति ॥ ३७१॥
त्वरितग्राहिणीमाहदुर्विदग्ध- 20
दुरहियविजो पच्चंतनिवासो वावदूक कीकाको । वेयाकरण
खलिकरण भोइपुरतो, लोगुत्तर पेढियागीते ॥ ३७२ ॥ एकः पुरुषो व्याकरणसूत्राणि किञ्चित् पठितानि कृत्वा प्रत्यन्तं ग्रामं गत्वा ब्रते-अहं वैयाकरणः । तत्र स ग्रामेयकैराभीरैः परिगृहीतः । वृत्तिः पुष्टा कृता । ततः सुखेन तत्र निवसति । अन्यदा तत्र वावदूकरछात्रैः परिवृतः पुस्तकभारेण समागतः । ततस्तैः प्रत्यन्तग्राम25 वासिभिस्तस्य शिष्याः पृष्टाः-क एष समागतः ? । तैरवादि-वैयाकरणः । ततस्ते प्रत्यन्त
ग्रामवासिनो ब्रुवते-अस्माकमप्यस्ति वैयाकरणः, तेन सह शब्दगोष्ठी भवतु । तैः प्रतिश्रुतम् । जात एकत्र मेलापकः । ततो दुरधीतविद्येनोक्तम्-काग इति कथं भण्यते । वैयाकरणनोक्तम-काक इति । दुरधीतविद्ये नोक्तम्-अन्योऽपि लोकः काकमय भणांत, को विशेषा व्याकरणस्य ? अह भणामि क्रीकाकः । एवमुक्ते स मोनमध्यतिष्टत् । ततो गायक30 र्हसितम् उत्कृष्टिश्च कृता 'अस्माकं पण्डितेनैष पराजितः' इति । पश्चात् स वैयाकरणः 'प्रद्वेषमापन्नो नगरं गत्वा यस्य भोजिकस्य स ग्रामस्तेन कर्षयित्वा तस्य पुरतः खलीकृत्य ग्रामान्निष्काशितः । एष दृष्टान्तः । १ छक्कोडिपरिसुद्धं भा० ता. विना ॥ २°ति ऊवासं ता० ॥ ३ कारो ता. विना ॥
दृष्टान्तः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org