________________
भाष्यगाथाः ३३०-३७]
पीठिका। गतं तदर्हद्वारम् । अधुना पर्षद्वारम् , यस्याः कल्प-व्यवहारौ दीयेते सा शैलघनादिभिईष्टान्तैः परीक्षितव्येति तानेव दृष्टान्तानाह
पर्षवारम्
न्तः
सेलघण कुडग चालिणि, परिपूणग हंस महिस मेसे य । ___ मसग जलूग विराली, जाहग गो भेरि आमीरी ॥ ३३४ ॥ प्रथमः शैलघनेन दृष्टान्तः । तत्र शैल इति मुद्गप्रमाणः पाषाणो मुद्गशैलः, घनः पुष्करसंवतको महामेघः । तदृष्टान्तभावना एवम्
मुग्गसेलस्स पुक्खलसंवट्टगस्स य महामेहस्स विसंवाओ । मुद्गसेलगो भणइ-जइ तुम मुद्रशैल मम तिलतुसमित्तमवि सकेसि खंडिउं तो सचं तुमं पोक्खलसंवट्टउ त्ति । सो पडिभणइ-जइ घनदृष्टा तुम एगधारानिवायमवि सक्केसि सहिउं तो सच्चं तुम मुग्गसेलो ति । एवं पडिभणिता मुट्ठिप- 10 माणमित्ताहिं धाराहिं वरिसिउं पयट्टो । ततो सत्तरतं वरिसित्ता चिंतेइ-सो विराओ होज्जा । तओ टिओ । तओ मुग्गसेलो चिगचिगंतो अच्छइ । ताहे सो मुग्गसेलओ तं गजइ आगारेइ य, जहा-जं तं भणियं तं कहिं गयं ? ति । मेहो लज्जिओ विलक्खीभूओ। एवं सेलसमं सिस्समेगो आयरिओ गाहेउं न सक्को । तओ अन्नो भणइ-अहं गाहेमि । सो वि किलिस्सित्ता निविजइ, न सक्कइ गाहेउं ॥
॥ ३३४ ॥ एतदेवाह- 15 उल्लेऊण न सका, गजइ इय मुग्गसेलओ रने । तं संवगमेहो, सोउं तस्सोवरिं पडइ ॥ ३३५ ॥ रेविउ त्ति ठिओ मेहो, उल्लो य न व ति गजइ य सेलो ।
सेलसमं गाहिस्सं, निधिजइ गाहगो एवं ।। ३३६ ॥ आर्दीकर्तुं न शक्यः 'इति' एवं मुद्गशैलकोऽरण्ये गर्जयति । 'तच' मुद्गशैलवचनं श्रुत्वा 30 संवर्तकमेघस्तस्योपरि 'पतति' सप्तरात्रं वर्षतीत्यर्थः ॥ ३३५ ॥
तदनन्तरं द्रावित इति विचिन्त्य स्थितो मेघः । आद्रों न वा ? 'इति' एवं 'शैलः' मुद्गशैलो गर्जयति । एष दृष्टान्तः, उपनयमाह-शैलसमं ग्राहयिष्यामि इति कृतप्रतिज्ञः ‘एवं' पुष्करावर्तकदृष्टान्तप्रकारेण ग्राहको निर्विद्यते ॥ ३३६ ॥ न केवलं निर्विद्यते किञ्चायमपरो दोषःआयरिए सुत्तम्मि य, परिवाओ सुत्त-अत्थपलिमंथो।
समं शिअण्णेसि पि य हाणी, पुट्ठा वि न दुद्धदा वंझा ॥ ३३७॥
क्षयतो आचार्ये परिवादो यथा-अयमयोग्यः शिक्षापयितुम् , कथमन्यथा ईदृशं शिक्षयति । दोषाः सूत्रपरिवादो यथा-नूनमेतादृशमेवेदं सूत्रं यदेतादृशः पठति । सूत्रा-ऽर्थपलिमन्थ एवम्-यावत् स ग्राह्यते तावदात्मना न गुणयति न चाथै परिभावयति ततः स्वतः सूत्रा-ऽर्थव्याघातः । 30 तथा 'अन्येषामपि' श्रोतृणां सूत्रा-ऽर्थहानिः, निरन्तरं तच्छिक्षणे व्यापृतत्वात् । न च तस्य
१ प्रथमतः शैल° त० ॥ २ मुग्गसे भा० ॥ ३ तत्थ अ° मो० ॥ ४ तस्सुपरि ता० ॥ ५दवि मो०॥
25
मुद्रशैल.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org