Page Text
________________
अनुयोग
द्वाराणि
5
७८
सनिर्युक्ति-भाप्य वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे
25
यत उक्तं प्राग् द्वारगाथायाम् —
अज्झयणस्स उ ओहे, उद्देस्स्सऽणुगमे भणिओ ॥ २५४ ॥
'आद्ययोर्द्वयोः ' कल्प-व्यवहारयोर्यथाक्रमं षट्कस्य चतुष्कस्य च निक्षेपस्य स्वस्थानं भवति नाम निष्पन्ने निक्षेपे, ततः स तत्र वक्तव्यः; तत्र कल्पस्य पञ्चकल्पे व्यवहारस्य पीठिका - याम् । अध्ययनस्य चतुष्प्रकारो निक्षेपः ओघ निष्पन्ने निक्षेपेऽभिधास्यते । उद्देशस्य च 'अनुगमे' उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमे भणितः करिष्यते ॥ २५४ ॥
10
"कप्प छक्कनिक्खेवो" (गा० २५०)
व्यवहारस्य चतुर्विधो नामादिनिक्षेपः ॥ २५३ ॥ एतयोः स्वस्थानमाहआइल्लाणं दुह वि, सट्टाणं होइ नाम निष्पन्ने ।
सम्प्रति “सुय खंधे निक्खेवो" ( गा० २५०) इत्यादिव्याख्यानार्थमाह-नामसुयं ठवणसुयं, दव्वसुयं चैव होइ भावसुयं ।
एमेव होइ खंधे, पनवणा तेसि पुच्चुत्ता ।। २५५ ॥
श्रुतस्य चतुष्प्रकारो नामादिको निक्षेपः, तद्यथा - नामश्रुतं स्थापनाश्रुतं द्रव्यश्रुतं भावश्रुतं च । 'एवमेव' अनेनैव प्रकारेण स्कन्धेऽपि चतुःप्रकारो निक्षेपः, तद्यथा-नामस्कन्धः स्थाप16 नास्कन्धो द्रव्यस्कन्धो भावस्कन्धश्च । एतेषां प्रज्ञापना पूर्वमावश्यके उक्ताऽवधारणीया ॥ २५५ ॥ गतं कस्येति द्वारम् । अधुना तद्वा[रद्वा]रं वक्तव्यम्-
अनुयोगद्वारद्वारम्
Jain Education International
[ अनुयोगाधिकारः
20 कल्पस्य चत्वार्यनुयोगद्वाराणि भवन्ति, तद्यथा - उपक्रमो निक्षेपोऽनुगमो नयाश्च । एतेषां च प्ररूपणा यथाऽनुयोगद्वारे तथा कर्त्तव्या । सा च तावद् यावत् सूत्रानुगमः सूत्रस्पर्शिक - निर्युक्त्यनुगमश्च । अनुयोगद्वाराणि नाम अनुयोगस्य - अर्थस्य मुखानि उपाया इत्यर्थः ॥२५६॥ आह किमर्थमनुयोगद्वाराणि कृतानि ? किमर्थं वा चत्वारि ? एकमेव द्वारमस्तु, अत आह— अद्दारगं अनगरं, एगद्दारे य होइ पलिमंथो ।
चउदारे तेण भवे, देस पएसे य छिंडीओ ।। २५७ ।।
यथा 'अद्वारकम् ' अकृतद्वारमनगरम्, एकस्मिंश्च द्वारे कृते भवति 'परिमन्थः ' निर्गच्छद्भिः प्रविशद्भिश्चाश्व-हस्त्यादिभिः सङ्घट्टः, तेन कारणेन तन्नगरं चतुर्द्वारं भवति । तत्रापि 'देशे' द्वारकुक्ष्यादिलक्षणे प्रदेशे च तत्र तत्रानेकाश्छिण्डिका भवन्ति । एवमकृतानुयोगद्वार मेकान्तेनागम्यम्, अकृतद्वारनगरवत् ; कृतैकानुयोगद्वारमपि दुरधिगमम् कृतैकद्वारकनगरवत् ; 30 तेन चत्वार्यनुयोगद्वाराणि कृतानि । गतं [तद्वार ] द्वारम् ॥
चत्तारि दुवाराई, उवकम निक्खेव अणुगम नंया य । काऊ परूवणयं, अणुगम-निजुत्ति सुत्तस्स ।। २५६ ॥
"
भेदद्वारम्
इदानीं भेदद्वारम्-यथा नगरस्य देशेषु प्रदेशेषु च छिण्डिका भवन्ति तथाऽनुयोगस्यापि
१ नए य ता० ॥
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |