________________
पीठिका |
दारुं धाउं वाही, बीए कंकडुय लक्खणे सुमिणे । एतेण अजोग्गे, एवमाई उदाहरणा ।। २१५ ।।
'एकान्तेनायोग्ये' अपरिणामकेऽतिपरिणामके च दारु धातुः व्याधिः वीजानि काकटुको लक्षणं स्वप्न इत्येवमादीनि ' उदाहरणानि ' दृष्टान्ताः ॥ २१५ ॥ तत्र दारुदृष्टान्तमाहको दोसो एरंडे, जं रहदारुं न कीए तत्तो ।
को वा तिणिसे रोगो, उवजुञ्ज जं रहेंगे || २१६ ॥ 'एरण्डे' 'एरण्डको द्वेषो यत् तस्मात् 'रथदारु' रथयोग्यं दारु न क्रियते ?, को वा तिनिशे रागो यदुपयुज्यते स रथाङ्गेषु ? ॥ २१६ ॥
भाष्यगाथाः २१२-२० ]
जं पिय दारुं जोग्गं, जैस्स उ वत्थुस्स तं पि हु न सका । जो उमणिविउं, तच्छण दल - वेह - कुस्सेहिं ॥ २१७ ॥
'यदपि' वस्तु '[यस्य] वस्तुनः' अक्षादेर्योग्यं दारु तदपि तक्षण दल - वेध - कुशैर निर्माप्य योजयितुमशक्यं किन्तु निर्माप्य, एवमिहापि योग्योऽपि यावदवक्तनैः सूत्रैर्न परिकमितस्तावन्न कल्पं व्यवहारं वाऽध्यापयितुं योग्यः । तत्र तक्षणं प्रतीतम्, दलानि द्विधा त्रिधा वा काष्ठस्य पाटनम्, वेधः प्रतीतः, कुशो यो वेधे प्रान्तः प्रवेश्यते ॥ २१७ ॥ सम्प्रति धातुदृष्टान्तमाहएमेव अधाउं उज्झिऊण धाऊण कुणइ आयाणं ।
न य अकमेण सक्का, धाउम्मि वि इच्छियं काउं ॥ २९८ ॥
'एवमेव' राग-द्वेषौ विना अधातुं त्यक्त्वा धातूनामादानं करोति, न च धातावप्यक्रमेणेप्सितं कर्त्तुं शक्यं किन्तु क्रमेण; एवमिहाप्ययोग्यान् परिहरतो योग्यानपि क्रमेण ग्राहयतो न द्वेषः ॥ २९८ ॥ अधुना व्याधिदृष्टान्तमाह -
――――
१ रती त° ता० ॥ २ रातो उ° ता० ॥ ५° तेण य जतणासज्झो ता० ॥ ६ य ता० ॥
६९
Jain Education International
arati नाउँ, मोतुमवीए उ करिसतो सालिं ।
वह विरोहण जोगे, न यावि से पक्खवाओ उ ॥ २२० ॥ यथा कर्षको बीजमवीजं च ज्ञात्वा अवीजानि मुक्त्वा 'शालिं' शालिवीजानि वपति, न च तस्मिन् विरोहणयोग्ये वीजे "से" तस्य कर्षकस्य पक्षपातः ' रागः, एवमत्रापि भावनीयम् ॥ २२० ॥ सम्प्रति काकटुकदृष्टान्तमाह
For Private & Personal Use Only
6
सुहसज्झो जत्तैणं, जत्तासज्झो असझवाही हैं।
जह रोगे पारिच्छा, सिस्ससभावाण वि तहेव ॥ २१९ ॥
यथा रोगे वैद्येन परीक्षा क्रियते, यथा- एष सुखसाध्यः, एष यत्नेन साध्यः, एष चासाध्यव्याधिः यत्नेनाप्यसाध्यः । परीक्षाऽनन्तरं च राग-द्वेषौ विना तदनुरूपा प्रवृत्तिः, एवं शिष्यस्वभावानामपि ‘तथैव' राग-द्वेषाभावेन परीक्षा क्रियते, तदनुरूपा च प्रवृत्तिः ॥ २१९ ॥ अधुना बीजदृष्टान्तमाह
25
10
-
20
15 धातु
30
३ तस्स ता० ॥ ४ 'म्मवियं त° ता० ॥ ७ वी ना ता० ॥ ८ साली ता० ॥
दादयो दृष्टान्ताः
दारु
दृष्टान्तः
दृष्टान्तः
व्याधि
दृष्टान्तः
बीज
दृष्टान्तः
www.jainelibrary.org