________________
5 विधेरे.
विधिः
भाष्यगाथाः २०५-११] शरीराश्रितानीन्द्रियाणि, ततः शरीरप्रमाणविषये तदाश्रितानामिन्द्रियाणामपि प्रमाणविशेषभावात् तद्विषयक्षेत्रोपलम्भविशेषः ॥ २०७ ॥
गतं निरुक्तद्वारम् । अधुना विधिद्वारावसरः, तत्र प्रथमतो विधेरेकाथिकान्याहविधिद्वारम् अणुपुवी परिवाडी, कमो य नायो ठिई य मजाया ।
कार्थिकानि होइ विहाणं च तहा, विहीऍ एगट्टिया हुंति ॥ २०८॥ आनुपूर्वी परिपाटी क्रमो न्यायः स्थितिः मर्यादा विधानमित्येतानि विधेरेकार्थिकानि भवन्ति ॥ २०८ ॥ तत्र येन विधिनाऽनुयोगः कर्त्तव्यस्तमाहसुत्तत्थो खलु पढमो, विइओ निजुत्तिमीसिओ भणिओ।
धीमतः
शिष्यानातइओ य निरवसेसो, एस विही भणिय अणुयोगे ॥ २०९॥ 108
श्रित्यानुप्रथमस्य श्रोतुः प्रथमं तावत् सूत्रार्थः कथनीयः । यथा-"नो कप्पइ निग्गंथाण वा निग्ग- योगस्य थीण वा आमे तालपलंबे अभिन्ने पडिगाहित्तए" (उ० १ सू० १) इति सूत्रम् । अस्यार्थःन इति प्रतिषेधे, 'न कल्पते' न वर्तते इत्यर्थः, नैषां ग्रन्थो विद्यत इति निर्ग्रन्थाः तेषाम्, वा विभाषायाम् , निम्रन्थीनां वा, 'आमम्' अपक्वम् , तलो वृक्षः, तले भवं तालं फलमित्यर्थः, प्रलम्बं-मूलम् , तदपि तस्यैव तलवृक्षस्य प्रतिपत्तव्यम् , ततः समाहारः, 'अभिन्नम्' अव्यपग-15 तजीवं प्रतिग्रहीतुमिति । एवं तावत् कथयितव्यं यावदध्ययनपरिसमाप्तिः । ततो द्वितीयस्यां परिपाट्यां 'नियुक्तिमिश्रितः' पीठिकया सूत्रस्पर्शिकनियुक्त्या च समन्वितः, सोऽपि यावदध्ययनपरिसमाप्तिस्तावत् कथनीयः । 'तृतीयः' तृतीयस्यां परिपाट्यामनुयोगो निरवशेषो वक्तव्यः, पद-पदार्थ-चालना-प्रत्यवस्थानादिभिः सप्रपञ्चं समस्तं कथयितव्यमिति भावः । एष विधिरनुयोगे ग्रहण-धारणादिसमर्थान् शिष्यान् प्रति वेदितव्यः ॥ २०९॥ मन्दमतीन् प्रति प्रकारान्तरेणाऽनुयोगविधिमाहमूयं हुंकारं वा, बाढक्कार पडिपुच्छ वीमंसा ।
मन्दमतत्तो पसंगपारायणं च परिणिट्ट सत्तमए ।। २१० ॥
तीन् शि
ध्यानाधिप्रथमतो मूकं शृणुयात् , किमुक्तं भवति ?-प्रथमश्रवणे संयतगात्रस्तूष्णीमासीत । ततो ।
त्यानुयोगद्वितीये श्रवणे हुकारं दद्यात् , वन्दनं कुर्यादित्यर्थः । तृतीये 'बाढकारं कुर्यात्' 'बाढमेवमे- 26 स्य विधिः तत् , नान्यथा' इति प्रशंसेदित्यर्थः । चतुर्थे गृहीतपूर्वा-ऽपरसूत्राभिप्रायो मनाक् प्रतिपृच्छां कुर्यात् , यथा 'कथमेतद् ?' इति । पञ्चमे 'मीमांसा' प्रमाणजिज्ञासां कुर्यात् । पष्ठे तदुत्तरोतरगुणप्रसङ्गः पारगमनं चाऽस्य भवति । ततः सप्तमे परिनिष्ठा, गुरुवदनुभाषत इत्यर्थः । यत एवं मन्दमेधसां श्रवणपरिपाट्या विवक्षिताध्ययनार्थावगमः ततस्तान् प्रति सप्तवारान् अनुयोगो यथाप्रतिपत्ति कर्त्तव्यः ॥ २१० ॥ अत्र परावकाशमाह
चोएइ राग-दोसा, समत्थ परिणामगे परूवणया।
एएसिं नाणत्तं, तुच्छामि अहाणुपुव्वीए ॥ २११ ।। १°या एते ता० ॥ २ °ही होति अणु ता० ॥ ३ °दोसे स ता० ॥
१०
30
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org