Page Text
________________
सनियुक्ति-भाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [अनुयोगाधिकारः प्रतितन्त्रसिद्धान्तमाहप्रतितन्त्र
जो खलु सप्तसिद्धो, न य परततेसु सो उ पडितंतो । सिद्धान्तः
निच्चमणिचं सव्वं, निच्चानिचं च इचाई ॥ १८१ ॥ यः खल्वर्थः स्वतन्त्रसिद्धो न परतन्त्रेषु स प्रतितन्त्रसिद्धान्तः । यथा-सर्वं नित्यं साङ्ख्यानाम् , सर्वमनित्यं क्षणिकवादिनाम् , सर्व नित्या-ऽनित्यमाहेताना मित्यादि ॥ १८१ ॥
अधिकरणसिद्धान्तमाहअधिक
सो अहिगरणो जहियं, सिद्धे सेसं अणुत्तमवि सिज्झे । रणसि
जह निच्चत्ते सिद्धे, अन्नत्ता-ऽमुत्तसंसिद्धी ॥ १८२ ॥ यस्मिन् सिद्धे शेषमनुक्तमपि सिध्यति, यथा आत्मनो नित्यत्वे सिद्धे शरीरादन्यत्वसंसि10द्विरमूर्तत्वसंसिद्धिश्च । एषोऽधिकरणसिद्धान्तः ॥ १८२ ॥ अभ्युपगमसिद्धान्तमाहअभ्युप
जे अब्भुविच कीरइ, सिच्छाएँ कहा स अब्भुवगमो उ। गमसिद्वान्तः
सीतो वही गयजूह तणग्गे मग्गु-खरसिंगा ॥ १८३॥ यत् 'अभ्युपेत्य' खेच्छया अभ्युपगम्य वादकथा क्रियते, यथा-शीतो वह्निः, गजयूथं तृणाने, मद्गोः-जलकाकस्य खरस्य च शृङ्गमिति । स एषोऽभ्युपगमसिद्धान्तः ॥ १८३ ।।
15 सम्प्रति शासनमाज्ञां चाहशासना
___ कडकरणं दव्वे सासणं तु दवे व दबओ आणा। . ऽऽज्ञयो
दवनिमित्तं वुभयं, दुनि वि भावे इमं चेव ॥ १८४ ॥ निक्षेपार
नोआगमतो द्रव्यशासनं व्यतिरिक्तं 'कृतकरणं' मुद्रा इत्यर्थः । आज्ञाऽपि द्रव्यतो नोआगमतो व्यतिरिक्ता सैव मुद्रा । अथवा 'द्रव्यनिमित्तं' द्रव्योत्पादननिमित्तं यत् 'उभयं' शास20 नमाज्ञा तद् द्रव्यशासनं सा.द्रव्याज्ञा । 'द्वे अपि च' शासना-ऽऽज्ञे भावत इदमेवाध्ययनम् । किमुक्तं भवति ?-नोआगमतो भावशासनं भावाज्ञा च इदमेव कल्पाख्यमध्ययनम् । तथाहिय एतस्याज्ञां न करोति सोऽनेकानि मरणादीनि प्रामोति ॥ १८४ ॥ इदानीं वचनद्वारम् , वचनं वागित्येकार्थम् , ततो वाचमधिकृत्याह---
दव्ववती दवाई, जाई गहियाइँ मुंचइ न ताव । निक्षेपाः 25 आराहणि दबस्स वि, दोहि वि भावस्स पडिवक्खो ॥ १८५ ॥
यानि भाषायोग्यानि द्रव्याणि भाषात्वेन गृहीतानि, न तावद्यापि मुञ्चति सा नोआग. मतो व्यतिरिक्ता द्रव्यवाक् । अथवा द्रव्यस्य 'आराधनी' यथाखरूपप्रतिपादिका सा द्रव्यवाक् । द्वाभ्यामपि प्रकाराभ्यां भावस्य प्रतिपक्षो वक्तव्यः । किमुक्तं भवति ?-यानि भापायोग्यानि द्रव्याणि भाषात्वेन परिणमय्य मुञ्चति सा नोआगमतो भाववाक्, अथवा या जीवस्य भावं 30 ज्ञानादिकमाराधयति अजीवस्य घटादेवर्णादिकं सा नोआगमतो भाववाक् ॥ १८५॥
१ सन्तीति नित्यं डे० ॥ २ दोण्ह वि ता. । “दोण्ह व ति सासण-आणाणं” इति चूर्णिः॥ ३वता० ॥
वचनस्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002510 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 18 MB |