Page Text
________________
३३४ जैनदर्शन में कारण-कार्य व्यवस्था : एक समन्वयात्मक दृष्टिकोण
(ख) उपर्युक्त अंश 'उपदेश पद महाग्रन्थ' प्रथम विभाग, श्लोक १६४ की मुनिचन्द्रविरचित टीका में पृ. १४० पर
२०४. “अथ तथैव नियतिः कारणमिति नायं दोषः, न, नियतेरेकस्वभावत्वाभ्युपगमे विसंवादाऽविसंवादादिभेदाभावप्रसक्तेः।" - सन्मति तर्क ३.५३ की अभयदेव
टीका
२०५. सन्मति तर्क ३.५३ की अभयदेव टीका
२०६. “नियतेर्नित्यत्वे कारकत्वायोगात् अनित्यत्वेऽपि तदयोग एव । किंच नियतेरनित्यत्वे कार्यत्वम् कार्य च कारणादुत्पत्तिमदिति तदुत्पत्तौ कारणं वाच्यम् । न च नियतिरेव कारणम् तत्रापि पूर्ववत् पर्यनुयोगानिवृत्तेः ।”
-सन्मति तर्क, ३.५३ की अभयदेव टीका २०७. " न च नियतिरात्मानमुत्पादयितुं समर्था स्वात्मनि क्रियाविरोधात् । न च कालादिकं नियतेः कारणम् तस्य निषिद्धत्वात् । न च अहेतुका सा युक्ता नियतरूपताऽनुपपत्तेः । न च स्वतोऽनियता अन्यभावनियतत्वकारणम् शशशृंगादेस्तद्रूपतानुपलम्भात् । तन्न नियतिरपि प्रतिनियतभावोत्पत्तिहेतुः ।"
-सन्मति तर्क, ३.५३ की अभयदेव टीका
२०८. “नियतेरेकरूपत्वाभ्युपगमादखिलानामपि तन्निबन्धनकार्याणामेकरूपता प्राप्नोति । नहि कारणभेदमन्तरेण कार्यस्य भेदो युज्यते, निर्हेतुकत्वप्रसंगात् । अथ कार्यविचित्रतान्यथाऽनुपपत्त्या नियतिरपि विचित्ररूपाऽभ्युपगम्यते ।"
- धर्मसंग्रहणि, श्लोक ५६६ पर मलयगिरि टीका
न
२०९. " ननु तस्या अपि विचित्रता न तदन्यविचित्रभेदकमन्तरेणोपपद्यते, खल्विहोषरेतरादिधराभेदमन्तरेण विहायसः पततामम्भसामनेकरूपता भवति ।" - धर्मसंग्रहणि, श्लोक ५६६ पर मलयगिरि टीका
२१०. तेषां च तदन्येषां भेदकानां चित्रता किं तत एव नियतेः स्यात् तदन्यतो वा ? तत्र यदि नियतेस्तर्हि तस्याः स्वत एकरूपत्वात् कथं तन्निबन्धना तदन्यभेदकानां चित्ररूपता? अथ विचित्रतदन्यभेदरूपकार्यान्यथानुपपत्त्या तस्या अपि विचित्ररूपताऽभ्युपगम्यते, ननु तर्हि सा तस्या विचित्ररूपता न तदन्यभेदकमन्तरेणोपपद्यत इत्यादि तदेवावर्त्तत इत्यनवस्था ।"
- धर्मसंग्रहणि, श्लोक ५६६ पर मलयगिरि टीका
२११. जैन तत्त्वादर्श (पूर्वार्द्ध), श्री आत्मानन्द जैन महासभा पंजाब, हैड ऑफिस अंबाला शहर, १९३६, चतुर्थ परिच्छेद, पृ. २५२-२५३
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002509 |
| Book Title | Jain Darshan me Karan Karya Vyavastha Ek Samanvayatmak Drushtikon |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Shweta Jain |
| Publisher | Parshwanath Shodhpith Varanasi |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 718 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 11 MB |