Page Text
________________
३२८ जैनदर्शन में कारण-कार्य व्यवस्था : एक समन्वयात्मक दृष्टिकोण
नियतिवादिमते, इत्येतानि षट् मिथ्यात्वस्थानकान्याहुः पूर्वसूरयः । " -नयोपदेश, श्लोक १२३ की वृत्ति
१४२. तिलोक काव्य कल्पतरुः भाग ४, श्री रत्न जैन पुस्तकालय, अहमदनगर, तत्त्व मुक्तावली : वादस्वरूप, पृ. ९०
१४३. स्वयम्भूस्तोत्र, श्री सुपार्श्व जिन स्तवन, श्लोक ३
१४४. गोम्मटसार कर्मकाण्ड, भाग द्वितीय, श्लोक ८८२
१४५. स्वामिकार्तिकेयानुप्रेक्षा गाथा ३२१, ३२२
१४६. सूत्रकृतांग, प्रथम श्रुतस्कन्ध, प्रथम अध्ययन, द्वितीय उद्देशक, गाथा ३
१४७. सूत्रकृतांग १.१.२.३ की शीलांक टीका
१४८. “ योऽयं सुखदुःखानुभवः स पुरुषकारकृतकारणजन्यो न भवतीति.....यदि पुरुषकारकृतं सुखाद्यनुभूयेत ततः सेवकवणिक्कर्षकादीनां समाने पुरुषकारे सति फलप्राप्तिवैसादृश्यं फलाप्राप्तिश्च न भवेत् कस्यचित्तु सेवादिव्यापाराभावेऽपि विशिष्टफलावाप्तिर्दृश्यत इति, अतो न पुरुषकारात्किंचिदासाद्यते, किं तर्हि ? नियतेरेवेति एतच्च द्वितीय श्लोकान्तेऽभिधास्यते नापि कालः कर्ता, तस्यैकरूपत्वाज्जगति फलवैचित्र्यानुपपत्तेः कारणभेदे हि कार्यभेदो भवति नाभेदे, तथाहि - अयमेव हि भेदो भेदहेतुर्वा घटते यदुत विरुद्धधर्माध्यासः कारणभेदश्च, तथेश्वरकर्तृकेऽपि सुखदुःखे न भवतः । " - सूत्रकृतांग १.१.२.३ की शीलांक टीका
"
१४९. “ तथा स्वभावस्यापि सुखदुःखादिकर्तृत्वानुपपत्तिः यतोऽसौ स्वभावः पुरुषाभिन्नोऽभिन्नो वा? यदि भिन्नो न पुरुषाश्रिते सुखदुःखे कर्तुमलं, तस्माद् भिन्नत्वादिति, नाप्यभिन्नः अभेदे पुरुष एव स्यात्, तस्य चाकर्तृत्वमुक्तमेव । नापि कर्मणः सुखदुःखं प्रति कर्तृत्वं घटते, यतस्तत्कर्म पुरुषाद्भिन्नमभिन्नं वा भवेत् ? अभिन्नं चेत्पुरुषमात्रतापत्तिः कर्मणः, तत्र चोक्तो दोषः अथ भिन्नं तत्किं सचेतनमचेतनं वा? यदि सचेतनमेकस्मिन् काये चैतन्यद्वयापत्तिः, अथाचेतनं तथा सति कुतस्तस्य पाषाणखण्डस्येवास्वतन्त्रस्य सुखदुःखोत्पादनं प्रति कर्तृत्वमिति । " - सूत्रकृतांग १.१.२.२ की शीलांक टीका
१५०. 'क्रियासिद्धौयदिवोभयमप्येतत्सुख-दुःखंवानक्चन्दनांगनाद्युपभोग भवं तथा कशाताडनांकनादिसिद्धौ भवं सैद्धिकं, तथा असैद्धिकं सुखमान्तरमानन्दरूपमाकस्मिकमनवधारितबाह्यनिमित्तम् एवं दुःखमपि ज्वरशिरोर्त्तिशूलादिरूपमंगोत्थमसैद्धिकं तदेतदुभयमपि न स्वयं पुरुषकारेण कृतं नाऽप्यन्येन केनचित् कालादिना कृतं वेदयन्त्यनुभवन्ति पृथज्जीवाः प्राणिन इति । ..... 'इह'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002509 |
| Book Title | Jain Darshan me Karan Karya Vyavastha Ek Samanvayatmak Drushtikon |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Shweta Jain |
| Publisher | Parshwanath Shodhpith Varanasi |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 718 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 11 MB |