SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 291
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २३० जैनदर्शन में कारण-कार्य व्यवस्था : एक समन्वयात्मक दृष्टिकोण प्रतिनियतभावसंनिधौ ये प्रतिनियतजन्मानस्ते सहेतुकाः यथा भवत्प्रयुक्तसाधनसंनिधिभावितत्साध्यार्थज्ञानम् तथा च मयूरचन्द्रकादयो भावाः इति स्वभावहेतुः। तन्न स्वभावैकान्तवादाभ्युपगमो युक्तिसंगतः।' ___ - सन्मति तर्क ३.५३ की टीका, पृ.७१४ २०८. सन्मति तर्क ३.५३ की टीका, पृ.७१३ २०९. सर्वादृष्टिश्च सन्दिग्धा स्वादृष्टिय॑भिचारिणी। विन्ध्यादिरन्ध्रदूरदृष्टावपि सत्त्वतः ।। -तत्त्वसंग्रह, कारिका १२२ २१०. 'किञ्च, अनुपलब्धिर्हेतुत्वेन उपादीयमाना स्वोपलम्भनिवृत्तिरूपा वा उपादीयेत, सर्वपुरुषोपलम्भनिवृत्तिस्वभावा वा? तत्र न तावद् आद्यः पक्षः खलबिलाद्यन्तर्गतस्य बीजादेः स्वोपलम्भनिवृत्तावपि सत्ताअनिवृत्तेर्हेतोरनैकान्तिकत्वात्। अथ द्वितीयपक्षः सोऽपि न युक्तः हेतोरसिद्धेः न हि मयूरचन्द्रकादेः सर्वपुरुषैरदृष्टं कारणं नोपलभ्यते इत्यर्वाग्दृशा निश्चेतुं शक्यम्।' - सन्मति तर्क ३.५३ की टीका पृ.७१३ २११. अहेतुकत्वसिद्धयर्थ न चेद्धेतुः प्रयुज्यते। न चाप्रमाणिकी सिद्धिरतः पक्षो न सिद्ध्यति।। तत्सिद्धये च हेतुश्चेत्प्रयुज्येत तथाऽपि न। सिद्धेस्तद्धेतुजन्यत्वात्पक्षस्ते संप्रसिद्धयति।। - तत्त्वसंग्रह, कारिका १२३,१२४ २१२. किञ्च 'निर्हेतुका भावाः' इत्यत्र हेतुरुपादीयते, अहोस्वित् नेति? यदि नोपादीयते तदा न स्वपक्षसिद्धिः प्रमाणमन्तरेण तस्या अयोगात्। अथ हेतुरुपादीयते तदा स्वाभ्युपगमविरोधः प्रमाणजन्यतया स्वपक्षसिद्धेरभ्युपगमात्। -सन्मति तर्क,३.५३ की टीका, पृ.७१३ २१३. (क) सन्मति तर्क, ३.५३ की टीका पृ.७१३-७१४ (ख) तत्त्वसंग्रह कारिका १२३-१२४ की टीका, पृ.६६ (ग) शास्त्रवार्ता समुच्चय,स्तबक २,श्लोक ७६ की टीका पृ, ९२ २१४. तत्त्वसंग्रह, स्वाभाविक जगद्वाद परीक्षा, श्लोक ११०, पृ. ६२ २१५. 'ननु ये स्वत एव भावा भवन्तीति वर्णयन्ति,तेभ्य एषां को भेद इत्याह-ते हीत्यादि। ते स्वभाववादिनः स्वमिति। स्वरूपम्। अपिशब्दात्पररूपमपि। पूर्वकास्तु स्वभावं कारणमिच्छन्ति, एते तमपि नेच्छन्तीति भेदः' -तत्त्वसंग्रह, स्वाभाविक जगद्वाद परीक्षा, कारिका ११० की पंजिका टीका २१६. तत्त्वसंग्रह, स्वाभविक जगद्वाद परीक्षा, श्लोक १११ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002509
Book TitleJain Darshan me Karan Karya Vyavastha Ek Samanvayatmak Drushtikon
Original Sutra AuthorN/A
AuthorShweta Jain
PublisherParshwanath Shodhpith Varanasi
Publication Year2007
Total Pages718
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari & Philosophy
File Size11 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy