Page Text
________________
२२२ जैनदर्शन में कारण-कार्य व्यवस्था : एक समन्वयात्मक दृष्टिकोण १३९. कटुकः कटुकः पाके वीर्योष्णश्चित्रको मतः । तद्वद् दन्ती,प्रभावात्तु विरेचयति सा नरम् ।।
- द्वादशारनयचक्र,प्रथम भाग,पृ.२२५ पर उद्धृत चरक संहिता १.२६.६८ १४०. 'मृद्घटाघभिव्यक्त्यनभिव्यक्तिस्वभावौ घटोऽपि पृथिव्यादिस्वभाव एव
वस्तुत्वात् तदात्मत्वात्, यथा-आपो द्रवाः,स्थिरा पृथिवी, चलोऽनिलः, मूर्तिहीनमाकाशम्, उष्णोऽग्निरित्यादिषु स्वभाव एव' -द्वादशारनयचक्र, प्रथम
भाग,पृ.२२५ १४१. द्वादशारनयचक्र, प्रथम भाग, पृ.२२६ १४२. 'स चैकोऽपि कारकभेदं स्वशक्तिभेदादेव लभते,स एवानुभवति सोऽनुभूयते। स्वद्रव्यसंयोगविभागस्वभाव्येन स एव भवतीति संसारमोक्षौ स्वभावतः।।'
___ -द्वादशारनयचक्र,प्रथम भाग,पृ.२२८ १४३. 'अन्तरेणापि धातुवादं कनकाविर्भावस्तथा कर्मविवेकस्वाभाव्यादेव भव्यजीवाना
मात्माविर्भावः, सम्यग्दर्शनज्ञानपूर्विकया तु क्रियया प्राचुर्येण कैवल्यप्राप्तिर्धातुवादक्रिययेव कनकोत्पत्तिः केषाञ्चिदनाविर्भाव एव
कर्माविवेकस्वाभाव्यात्'। - द्वादशारनयचक्र,प्रथम भाग,पृ.२२९ १४४. 'स्वभावनयबलेन आम्नाता जीवा द्विविधाः-भवसिद्धिकाश्च अभवसिद्धिकाश्चेति
तदुभयस्वभाववर्णनात् अभव्यजीवकर्मणोरित्यादि भव्यस्य तु विशुद्धीत्यादि च गतार्थ वाक्यद्वयम् अनादेर्जीवकर्मसन्तानस्य व्यवच्छेदाव्यवच्छेदौ स्वभावादेवेति नात्र कश्चिद् भव्यकर्मसन्तानसान्ततायामभव्यकर्मसन्तानानन्ततायां वा हेतुः शक्यो वक्तुमन्यः स्वभावात्।'-द्वादशारनयचक्र,प्रथम भाग,पृ.२२९ यदि हेतुरन्यो मृग्येत तेनानत्यमस्यापि स्यात्, अनादित्वात् , आकाशवत्। तदन्तवत्त्वे वाकाशमपि सान्तं स्यात्, अनादित्वात्, भव्यकर्मवत्। अथाप्यस्यादित्वेऽहेतुरन्तो भवति तथा आदिः सिद्धकर्मसन्तानस्य कस्मान्न भवति? इति स्वाभाव एव शरणं तदुपायस्वभावो मोक्ष इति। एवं सर्वचोधेषु।
-द्वादशारनयचक्र,भाग-प्रथम,पृ.२२९ १४६. स्वभावानभ्युपगमे तु न साधनं न दूषणं च स्वभावापेतावयवार्थवादित्वादिति
वादहानं ते। - द्वादशारनयचक्र,भाग-प्रथम, पृ.२३० । १४७. 'तद्यथा-पक्षहेतुदृष्टान्तादयः स्वेन भावेन सम्पन्नाः साधनम्....तद्विपर्यये तदाभासा...तस्मात् स्वभाव एव प्रभुविभुत्वाभ्यां कारणं जगत् इति।
- द्वादशारनयचक्र, भाग-प्रथम, पृ. २३०
१४५
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002509 |
| Book Title | Jain Darshan me Karan Karya Vyavastha Ek Samanvayatmak Drushtikon |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Shweta Jain |
| Publisher | Parshwanath Shodhpith Varanasi |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 718 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 11 MB |