________________
5
११६
प्रमाणसङ्ग्रहे
न कश्चिचेतनो ज्ञाता तदर्थस्येति तामसम् । पदादिसत्त्वे साधुत्वनू (न्यू) नाधिक्यक्रमस्थितिः ॥ ६२ ॥ प्रकृतार्थाविद्यतेऽपि प्रायः प्राकृतलक्षणम् ॥छ || इति प्रमाणसङ्ग्रहे षष्ठः प्रस्तावः ॥
->SE
Jain Education International
७. सप्तमः प्रस्तावः ।
सिद्धं प्रवचनं सिद्धपरमार्थानुशासनम् ॥६३॥
$ ६३. सर्वमिथ्यैकान्तातीतं शासनम् अनवयवेन प्रमाणम्, साक्षात्कृतसमयसंवादेन तादृशोऽबाधनं प्रत्यक्षादिवत् । प्रसिद्धसंज्ञानसामग्रीप्रभवतया प्रमाणान्तरसम्प्लवासम्भवेऽपि कारणगुणदोषसाकल्यवैकल्याभ्यां प्रवृत्तेरङ्गम् । सर्वत्र शङ्कानिवृत्तेः 10 स्वतः प्रतिबन्धवैधुर्ये प्रणेतुरनुभवैरनादित्वेऽपि कायविज्ञप्तिवत् । स्वतः प्रामाण्यमतीन्द्रिये न वै बुद्धेर्विप्रतिषिद्धं वचनवत् । स्वविषये प्रकर्षनियमेन दोषावरणपरिक्षयाभावे तदर्थेष्वनाश्वासः । प्रकारान्तरासम्भवेन तदर्थज्ञानाभ्यासप्रकर्षप्रभवपरिस्फुटप्रत्यये प्रियमनुष्ठितम् । क्वचित्तत्त्व परिच्छेदव्यामोहविच्छेदयोस्तादात्म्येन सर्वहेयोपादेयोपायपरिज्ञाने किमपरिज्ञानं (तं ) स्यात् ? तदविशेष ( तद्विशेष) व्यामोहे तदर्थासिद्धे [:] 15 सर्वस्य प्रकरणोपयोगः । साकल्येन वृत्तौ प्रवचनं विप्रकृष्टेऽपि स्पष्टमवितथं प्रतिविशिष्टस्वभावं स्वमादिवत् । प्रतिबन्धवैकल्ये स्वप्रभवकायवाग्व्यवहारानुमेया रागादिप्रतिपक्षाः ।
[ कारि० ६२-६३•
पुरुषातिशयोऽज्ञेयो विप्रलम्भी किमिष्यते ? |
$ ६४. यदि ज्ञानविशेषो दुरवगाहः प्रेक्षावतः कथमागमार्थेषु प्रवृत्ति: ! 20 सर्वविशेषाणां शक्यक्रियत्वात् । सिद्धेऽप्यकृतकस्य प्रामाण्ये तद्विशेषापरिज्ञानम् । श्रुतेः प्रायशो विपर्यासैः सर्वथा व्यवस्था न स्यात् । तदयं त्रिपुरदहनादिवद् आत्मघातोऽपि सितासनपुरःसरो मिथ्यैकान्तप्रलापी प्राकृतप्रज्ञाविगाह्यार्थदिग्मूढः स्वयमङ्गीकृतातीन्द्रियार्थप्रत्यक्ष देश नातः सत्यतपःप्रभावरहितो मनुष्यधर्मा करणादिच्छलेन सम्भावितोद्वृत्तवृत्तिः । प्रसिद्ध हिंसानृतस्तेयाब्रह्मपरिग्रहस्वविपक्षगुणोत्कर्षमासं ( शं)25 समानः यथार्थदर्शनादिगुणो नेति निःशङ्कं नचेतः । 8३. ) “ क्षीणावरणः समधिगतलक्षणोऽपि सन् विचित्राभिसन्धिः अन्यथा देशयेत्" इति विप्रलम्भशङ्की तादृशं प्रकरणानुपयोगविशेषं किमर्थं प्रवृत्तिकामो मृगयतो (ते) १ दृष्टेष्टयुक्त (क्ति ) विरुद्धार्थप्रवचनसमयान्तराणां प्रणेतारो विप्रकर्षेऽपि विशेषतो निर्णीयन्ते शास्त्रकारा इव शास्त्रैः यथार्थदर्शनादिसाकल्यवैकल्यप्रतिबन्धेन |
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org