________________
७८
न्यायविनिश्चये
[कारि० ३५७-३६४ प्रज्ञाप्रकर्षपर्यन्तभावः सर्वार्थगोचरः। [8 ४१७. भवतु वक्ता सर्वज्ञः तद्वचनस्य तु कथं यथार्थत्वं यतस्तरज्ञानार्थिनामन्वेषणीयः स्यात् ? खरसत एव शब्दानामयथार्थबुद्धिहेतुत्वेन तदुक्तानामपि वस्तुगोचरत्वानुपपत्तेरिति चेदत्राह-]
तत्कार्योत्कर्षपर्यन्तभावः सर्वहिताभिधा ॥३५७॥ [$ ४१८. तदेवं वक्तृत्वस्य सर्वज्ञत्वेनाविरोधमुपपाद्य पुरुषत्वादेरप्युपपादयन्नाह-]
यथा वचनसर्वज्ञकार्यकारणभूतयोः। अविरोधेन वाग्वृत्तेराद्रेकस्तन्निषेधने ॥३५८॥
तथैव पुरुषत्वादेरक्षयाद् बुद्धिविस्तरे । ____10
सर्वप्रकाशसामर्थ्य ज्ञानावरणसङ्घयात् ॥३५९॥ [$ ४११. एतदेव स्पष्टयन्नाह-] |
अक्षयात्पुरुषत्वादेः प्रतिपक्षस्य सङ्ख्यात् ।
सर्वतोऽक्षमयं ज्योतिः सर्वार्थः सम्प्रयुज्यते ॥३६०॥ [ ४२०. यदि प्रतिपक्षपरिक्षयात् ज्योतिः, छमस्थानां तदभावात् कथं रूपादिवेदन15 मिति चेदत्राह-]
कथञ्चित् खप्रदेशेषु स्यात्कर्मपटलाच्छता । संसारिणां तु जीवानां यत्र ते चक्षुरादयः॥३६॥ साक्षात्कर्तुं विरोधः कः सर्वथावरणात्यये ?।
सत्यमर्थं तथा सर्व यथाऽभूद्वा भविष्यति ॥३६२॥ 20 [$ ४२१. परदुःखादिकं यदि सर्वज्ञो न जानाति कथं तज्ज्ञत्वम् ? जानाति चेत् __ कथन्न दुःखादिमान्" इति चेदत्राह-]
परदुःखपरिज्ञानाद् दुःखितः स कथं भवेत् ?।
स्वतो हि परिणामोऽयं दुःखितस्य न योगिनः ॥३६३॥ [$ ४२२. किं पुनर्भावनापाटवात् कुतश्चिद् बुद्धिप्रकर्षो दृष्टः यतः सकलवेदनमपि 25 ततो भवेदिति चेत् ? वाढमस्ति, इत्याह-]
भावनापाटवाद् बुद्धेः प्रकर्षोऽयं मलक्षयः।
कारणासम्भवाक्षेपविपक्षः सम्प्रतीयते ॥३६४॥ [$ ४२३. तदेवमनैकान्तिकत्वं वक्तृत्वादीनामभिधाय साम्प्रतमसिद्धमपि हेत्वाभासं दर्शयन्नाह-] 30
असिद्धश्चाक्षुषत्वादिः शब्दानित्यत्वसाधने । [६ ४२४. बहुविधत्वं चेष्यते, तत्कथमिति चेदत्राह-]
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org