Akalanka Granthtrayam

SR No.: 002504
Original Sutra Author: Bhattalankardev
Author: Mahendramuni
Publisher: ZZZ Unknown
Publication Year: 1969
Total Pages: 390
Language: Prakrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 21 MB

Page 214

कारि० २८७ - २६४ ]
२. अनुमानप्रस्तावः
[ ९३३६. नन्वेवमेकस्मिन्नेवेन्द्रिये तस्य तथैव प्रतिभासादिन्द्रियान्तरमनर्थकमिति
चेदाह - ]
अल्पभूयः प्रदेशैकस्कन्धभेदोपलम्भवत् ।
अन्यथा स्वात्मनि ज्ञानमन्यथा चानुमीयते ॥२८७॥
[ § ३३७. तत्पूर्वमनेकान्तात्मकं प्रमेयत्वादिति । सतः प्रमेयत्वे तस्य च सति नियमे 5 स्यादिदमनुमानं नान्यथा हेतुदोषसंभवादिति मन्यमानस्य मतमादर्शयति - ]
सत्प्रमेयत्वयोर्नास्ति सर्वथा नियमो यदि ।
[ १३३८. तत्रोत्तरमाह - ]
अप्रवृत्तेः फलाभावात् तत्र वृत्तेर्निषेधतः || २८८ ||
[ ९३३१. किंवा प्रमाणं यतः प्रमेयत्वमभावस्य ? प्रत्यक्षमिति चेदाह - ] प्रमाणमर्थसम्बन्धात् प्रमेयमसदित्यपि ।
प्रवृत्तेर्ध्यान्धमेवैतत् किन्न सन्तं समीक्षते ? ॥ २८९॥
[ ९३४०. तन्न प्रत्यक्षतः प्रमेयत्वमभावस्य । नाप्यनुमानात् ; तस्यापि प्रतिबन्धसव्यपेक्षस्यैव प्रमाण्यादभावे च प्रतिबन्धस्यासम्भवात् । तदेवाह - ]
६६
तत्प्रत्यक्षं परोक्षेऽर्थे साधनं त्रिविधं द्वयम् । हेत्वात्मनोः परं हेतुस्तज्ज्ञानव्यवहारयोः ॥ २९०॥ परसत्त्वमसत्ताऽस्याऽदर्शनं परदर्शनम् ।
[8३४१. यदि भावान्तरमेवाभावः तत्र कथम् असज्ज्ञानादिप्रवृत्तिरिति चेदाह - ] सदसज्ज्ञानशब्दाश्च केवलं तन्निबन्धनाः ॥ २९९ ॥ [8 ३४२. भावस्यैवाभावात्मकत्वे प्रसिद्धमुदाहरणमाह-]
10
15
अग्निः खपररूपाभ्यां भावाभावात्मको यथा । अन्वयव्यतिरेकाभ्यां शब्दबुद्धयाऽवधार्यते ॥ २९२॥
[ ९३४३. निरूपितमिदम्, यदि न तावता परितोषः पुनरपि वदामः । इत्याह--] अप्रमेयं प्रमेयश्चेत् असत् किन्न सदात्मकम् ? | अथ न व्यवहारोऽयमन्यत्रापि निरङ्कुशः ॥ २९३॥
[ ३४४. सम्प्रति सर्वत्र प्रमेयत्वस्य सद्भावमुपसंहृत्य गमकत्वे निमित्तं दर्शयन्नाह - ] सत्प्रत्यक्षं परोक्षार्थगतिस्तत्रैकलक्षणम् ।
साध्ये सति विरोधोऽयमतस्तर्केण साध्यते ॥२९४॥
[ ९३४५. तन्न बहिरन्वयादिना किश्चित् विनापि तेन तन्निर्णयात् । न च सर्वत्र तत्संभवो यतः तस्मादेव स भवेदित्याह --]
30
20
25