________________
७०
न्यायविनिश्चये [कारि० २६५-३०१ सर्वच परिणामादी हेतु: सरवातलोन्यथा।
शब्देऽपि साधयेत्केन ? तस्मान्नान्वयतो गतिः ॥२९५॥ [$३४६. साम्प्रतं विपक्षव्यवच्छेदेन परिणामहेतुत्वमेव सत्त्वादेविस्तरेण व्याचक्षाण आह-]
सिद्धमर्थक्रियाऽसत्वं सर्वथाऽविचलात्मनः ।
निरन्वयविनाशेऽपि, [६ ३४७. संवृतिसिद्धं तु तत्सत्त्वं शुद्धमशुद्धं वा तत्र हेतुरिति चेदत्राह-]
साधनं नोपचारतः ॥२९६॥ [$ ३४८. ननु यथा क्षणिकायेकान्ते तथाऽनेकान्तेऽपि तस्यापि तत्कुर्वतः कुतश्चिदप्रतिपत्तेरिति चेदत्राह-] 10
अवश्यं बहिरन्तर्वा प्रमाणमवणच्छताम् ।
सिद्धमेकमनेकात्मपरिणामध्यवस्थितम् ॥२९॥ [३४९. भवतु अन्तस्तत्परिणामव्यवस्था 'चित्रप्रतिभासाप्येकैव बुद्धिः' इति वचनात् , न बहिः; सत्र परमाणूनामेव प्रतिक्षणक्षीणानां परस्परविलक्षणानाञ्च भावादिति कश्चित् । अवप्यवावयव्यादीनामेव इत्यपरः । तत्राह-] 15
परापरविवेकैकस्वभावपरिनिष्ठितः।
परमाणुरतोऽन्यो वा बहिरन्तन बुद्धयते ॥२९८॥ [ 8 ३५०. तस्यापि खतोऽर्थक्रियासामर्थ्य किं सहकारिप्रतीक्षयेति चेदत्राह-]
अर्थस्थानेकरूपस्य कदाचित्कस्यचित्कचित् ।
शक्तावतिशयाधानमपेक्षातः प्रकल्प्यते ॥२९९॥ 20 [$ ३५१. यद्यर्थस्य स्वभावोऽतिशयः तर्हि तद्धेतोरेव सिद्धेरपेक्षया न किश्चित् , असिद्धौ तु न तत्स्वभावत्वं सिद्धासिद्धयोर्विरुद्धधर्माध्यासेन भेदस्यैवापत्तेरिति चेदत्राह-]
स्वभावातिशयाधानं विरोधान्न परीक्ष्यते । तत्र सिद्धमसिद्धं बा तस्माजातिने हेतुतः ॥३०॥
सन्निधानं हि सर्वस्मिन्नव्यापारेऽपि तत्समम् । 25 [६ ३५२ किं सर्वथा ततो न जाति: ? नेत्याह-]
न चेत्स परिवर्तेत भाव एव फलात्मना ॥३०१॥ [ ३५३ सम्प्रति यदुक्तम्-विनाशनियतो भावस्तत्रानपेक्षणादिति; तस्य विरुद्धत्वं दर्शयन्नाह-]
परिणामस्वभावः स्याद्भावस्तत्रानपेक्षणात् । 30 [ ३५४. कुतः पुनर्निरन्वयविनाशस्यैव ततो न सिद्धिः ! इत्यत्राह-]
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org