________________
कारि० ८२-८७ ]
१. प्रत्यक्ष प्रस्तावः
| ६२. कथं पुनर्बहिरर्थस्य वस्तुसतः परिज्ञानम् ? न प्रतिभासात्, तस्याऽसत्यपि तस्मिन् विप्लवावस्थायां भावात् । तद्विशेषादित्यपि न युक्तम्, अजादितत्त्वादेस्तद्विशेषस्य निराकरणादिति चेन्न; तद्वत् सन्तानान्तरस्यापरिज्ञानापत्तेः, प्रत्यक्षतस्तदवेदनात्, तल्लिङ्गस्य च व्याहारादेरसत्यपि तस्मिन् विप्लवदशायां भावात्तदाह - ]
व्यवहारादिनिर्भासो विप्लुताक्षेऽपि भावतः । अनाधिपत्यशून्यं तत् पारम्पर्येण चेत्; असत् ॥८२॥ अर्थेष्वपि प्रसङ्गश्चेत्यहेतुमपरे विदुः ।
[ ६३. ततो भवत्येव नीलतज्ज्ञानयोरभेदप्रतिपत्तिरिति चेदाह - ] सहोपलम्भनियमान्नाभेदो नीलतद्वियोः ॥८३॥ विरुद्धासिद्धसन्दिग्धव्यतिरेकानन्वयत्वतः ।
[s ९४ तदयं प्रतिपक्षमनपाकुर्वत एव कल्पिताद्धेतोः साध्यसिद्धिं तात्त्विकीमन्विच्छन् कथमिव प्रज्ञावन्तमात्मानं प्रेक्षावद्भयः प्रकटीकुर्यात्, अपि च यदि केनापि निष्ठुरहृदयेन विप्रलब्धो न भवेत्तदाह - ]
तत्र दिग्भागभेदेन षडंशाः परमाणवः ॥८६॥
[ $ १६. तस्मान्नैकदेशेन तेषां संयोगः । सर्वात्मनेति चेदाह - ]
४१
5
साध्यसाधनसङ्कल्पस्तत्त्वतो न निरूपितः ||८४|| परमार्थावताराय कुतश्चित्परिकल्पितः ।
अनपायीति विद्वत्तामात्मन्याशंसमानकः ||८५|| केनापि विप्रलब्धोऽयं हा कष्टमकृपालुना ! ।
[ १५. स्यादेतदेवं यदि परमाणवः प्रतीयेरन्, न चैवम् एकैकशः समुदायेन वा तत्प्रतिपत्तेरप्रतिवेदनात् । • तदारब्धोऽवयवीति चेन्न; परमाणूनां निरपेक्षतया तदारम्भकत्वे पृथग्दशायामपि प्रसङ्गात् । संयोगसव्यपेक्षाणां तत्त्वे; संयोगो यद्यकदेशेन, अव्यवस्थापत्तिः । 20 तदाह- ]
Jain Education International
10
For Private & Personal Use Only
नो चेत् पिण्डोऽणुमात्रः स्यान्न च ते बुद्धिगोचराः ।
[$ १७. पटादेरपि परपरिकल्पितस्याभावात्, अभावश्च तस्य परिस्फुटमनवभास- 25 नात्तदाह - ]
15
न चैकमेकरागादौ समरागादिदोषतः ||८७||
स्वतः सिद्धेरयोगाच्च, तद्वृत्तेः सर्वथेति चेत्; ।
[8 ६८. साम्प्रतं पूर्वपक्षसमाप्तिमितिशब्देन चेच्छब्देन च पराभिप्रायं द्योतयन्नाह - 'इति चेत्' इति । अत्रोत्तरमाह - ]
30
६
www.jainelibrary.org