Akalanka Granthtrayam

SR No.: 002504
Original Sutra Author: Bhattalankardev
Author: Mahendramuni
Publisher: ZZZ Unknown
Publication Year: 1969
Total Pages: 390
Language: Prakrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 21 MB

Page 151

का
लघीयत्रये
[३ परोक्षपरि० ___ [F१६. अथेदानीम् ‘दृश्यानुपलब्धिरेव गमिका नान्या संशयहेतुत्वात्' इति नियम निराकुर्वन्नाह-]
अदृश्यपरचित्तादेरभावं लौकिका विदुः।
तदाकारविकारादेरन्यथानुपपत्तितः ॥१५॥ अदृश्यानुपलब्धेः संशयैकान्ते न केवलं परचित्ताभावो न सिद्ध्यति अपि तु स्वचित्तभावश्च; तदनंशतत्त्वस्य अदृश्यात्मकत्वात् । तथा च कुतः परमार्थसतः क्षणभङ्गसिद्धिः ? तद्विपरीतस्य अभेदलक्षणस्यैव स्यात् ॥१५॥
[६ १७. ननु चाभेदलक्षणतत्त्वस्य सविकल्पकप्रत्यक्षेण सर्वात्मना प्रतिपन्नत्वात् किं तत्र क्षणभङ्गाद्यनुमानेन ? इत्याशङ्कापनोदार्थमाह-] 10
वीक्ष्याणुपारिमाण्डल्यक्षणभङ्गाद्यवीक्षणम् ।
खसंविद्विषयाकारविवेकानुपलम्भवत् ॥१६॥ स्थूलस्यैकस्यै दृश्यात्मन एव पूर्वापरकोव्योरनुपलम्भात् अभावसिद्धरनित्यत्वं बुद्धेरिव वेद्यवेदकाकारभेदस्य परमार्थसत्त्वम् , न पुनः परिमण्डलादेर्विज्ञानाऽनंश
तत्त्ववत् । नापि क्षणिकपरिमण्डलादेरविभागज्ञानतत्त्वस्य वा जातुचित्स्वयमुपलब्धिः 15 तथैवाऽप्रतिभासनात् । तत्कथञ्चित् तत्स्वभावप्रतिभासे अनेकान्तसिद्धिः ॥१६॥
[$ १८. एवं परस्य अनुपलब्धिं निराकृत्य अधुना स्वभावादिहेतुं निराकुर्वन्नाह-]
अनंशं बहिरन्तश्च प्रत्यक्षं तदभासनात् ।
कस्तत्वभावो हेतुः स्यात् किं तत्कार्यं यतोऽनुमा ॥१७॥
साक्षात्स्वभावमप्रदर्शयतो निरंशतत्त्वस्यानुमितौ स्वभावहेतोरसम्भवः स्वभा20 वविप्रकर्षात् । तत एव कार्यहेतोः कार्यकारणयोः सर्वत्रानुपलब्धेः। न चात्र प्रत्य
क्षानुपलम्भसाधनः प्रभवः कार्यव्यतिरेकोपलक्षिता वा कारणशक्तिः, तदङ्गीकरणं प्रमाणान्तरमन्तरेणानुपपन्नम् । स्वयमुपलब्धस्य प्रागूज़ चानुपब्धेः कृतकत्वादनित्यत्वं सिद्ध्येन्नान्यथा ॥१७॥
[६११. यतो विकल्पबुद्धौ सिद्धायां तत्कल्पितोऽखिलोऽयं व्यवहारः स्यात् , न च 25 तत्सिद्धिः खतः परतो वा घटते इत्यावेदयति-]
धीर्विकल्पाविकल्पात्मा बहिरन्तश्च किं पुनः।
निश्चयात्मा स्वतः सिद्धयेत् परतोप्यनवस्थितेः॥१८॥ सर्वविज्ञानानां स्वसंवेदनं प्रत्यक्षमर्विकल्पं यदि; निश्चयस्यापि कस्यचित् ५-द्धिपरी- ज० । २-स्यादृश्या- ज० । ३-रप्रभेद- न्यायकु० । ४-कल्पकं ई०।