Kumarpalcharitrasangraha New Publication of Shrutaratnakar

SR No.: 002501
Original Sutra Author: N/A
Author: Jinvijay
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai
Publication Year: 2008
Total Pages: 426
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 21 MB

Page 242

कुमारपालप्रबोधप्रबन्धः ।
१६३
५३. अथ अजीवतत्त्वमाहुः- अजीवा दुविहा पन्नता; तं जहा पुग्गला य नोपुग्गला य । पुग्गला छव्विहा पन्नत्ता; तं जहा - सुहुमसुहुमा १, सुहुमा २, सुहुमबायरा ३, बायरसुहुमा ४, बायरा ५, बायरबाय ६ । तत्थ सुहुमसुहुमा परमाणुपुग्गला । सुहुमा दुप्पएसियाओं आढत्तो जाव सुहुमपरिणओ अणंतपएसिओ खंधो । सुहुमबायरा गंधपुग्गला । बायरसुहुमा वाउकायसरीरा । [ बायरा ] उस्साईणं । बायरबायरा तेउ- 5 वणस्सइ - पुढविसरीराणि । अहवा चउव्विहा पुग्गला; तं जहा खंधा १, खंधदेसा २, खंधपएसा ३, परमाणुपुग्गला ४ । एस पुग्गलत्थिकायओ गहणलक्खणो । स्पर्श-रसगन्ध-वर्णशब्दास्तत्र स्वभावजाः, सङ्घातभेदनिष्पन्नाश्च । नोपुग्गलत्थिकाओ तिविहो पन्नतो; तं जहा - धमत्थिकाओ २, अधम्मत्थिकाओ २, आगासत्थिकाओ ३ । एते त्रयोऽपि तत्तदवच्छेदकवशात् स्कन्ध १ स्कन्धदेश २ स्कन्धप्रदेश ३ रूपैर्भेदैः प्रत्येकं 10 त्रिभेदाः । एवं भेदाः ९ । तत्र गतिपरिणतजीवपुद्गलानां गत्युपष्टम्भकारणं धर्मास्तिकायः; यथा चक्षुष्मतो ज्ञानस्य प्रदीपः, मत्स्यानां जलम् । तथा गतिपरिणतजीवपुद्गलानां स्थित्युपष्टम्भकारणमधर्मास्तिकाय: ; यथा तिष्ठासो: पुरुषस्य भूः, मत्स्यानां स्थलम् । तथा जीवानां पुद्गलानां धर्माधर्मास्तिकाययोश्चावगाहकानामवकाशदमाकाशम्; यथा बादराणां घटाकाशः । कालस्तु समयावलिकामुहूर्त्तदिवसपक्षमासादिः । तत्र समयः परमतमसूक्ष्मः, 15 स च कालस्य निर्विभागो भागः । तैरसङ्ख्यातैरेका आवलिका, ताभिः २५६ मिलिताभिः क्षुल्लकभवग्रहणानि निगोदजीवाः पूरयन्ति । ३७७३ उच्छ्वासप्रमाणो मुहूर्त्तः । त्रिंशता तैरहोरात्रः । तैः पञ्चदशभिः पक्षः । ताभ्यां मासः- इत्यादिकालः सर्वत्र नवपुराणतादिपर्यायोत्पत्तिहेतुलक्षणो ज्ञेयः । एवं षोडशभेदं चतुर्दशभेदं वाऽजीवतत्त्वम् । एतत्परिज्ञानमन्तरेणाजीवसंयमो न भवति ॥२॥
20
✡
अथ पुण्यत्त्वम्-४२[भेदम् ] येन जीवः सुखमनुभवति तत्सुखवेदनीयं पुण्यप्रकृतिः ।१। उच्चैर्गोत्रपुण्यप्रकृत्या धन-बुद्धि-रूपादिरहितो लोके पूजां लभते |२| या पुण्यप्रकृत्या मनुष्यत्वं लभते सा मनुष्यगति: । ३ । यया वृषभनासिकारज्जुकल्पया द्विसमयादिवक्रेण गच्छन् जीवो मनुष्यगतावानीयते सा मनुष्यानुपूर्वी |४| एवं देवगति: 25 |५| देवानुपूर्वी |६| पञ्चेन्द्रियजातिः | ७ | औदारिकं शरीरं ।८। तिर्यग्- मनुष्याणां वैक्रियमौपपातिकं लब्धिप्रत्ययं च । ९ । आहारकं चतुर्दशपूर्वविदः कारणे स्यात् | १० | तैजसं भुक्तान्नपरिणतितेजोलेश्याहेतुः । ११ । इत्यादि पुण्यतत्त्वं ज्ञेयम् ।
1. B उस्साईणं बायरा । 2. B ०काओ गहण० । 3. B ०रात्रम् । 4. B इत्यादिकः कालः ।