________________
[१३]
1
चिन्तामणिः सकलसभी हितपदार्थप्रकाशक सहस्रकरो वित्तीर्णोऽस्ति । उपरि नतोन्नतः, नव्यः अविसर्गः, चिन्ता इस्वेतदर्थविशेषद्योतकमव सेयम्॥२९॥ [ शालिनी ]
धातोरर्थः किं मल्लक्षणोक्तः, कस्मान्नाना नो विशेष्यं विशिष्टम् । क्लीबं कस्माजायते जातु नित्यं, स्मारं स्मारं प्रोच्यतां सूत्रमुच्चैः ॥ ३० ॥ ( पञ्जिका )
(१) व्याकरणशास्त्रोक्तो धातोरर्थः कः ? (२) कुतो विना विशेष्यं विशिष्टं न स्यात् ? (३) निश्यशो नपुंसकलिङ्ग कुतो भवति नु ? एतदर्थावगमकं सूत्रं स्मृत्य स्मृत्वा तारस्वरेण प्रोच्यताम् ||३०|| [ अनुष्टुप् ] श्यामगजो ङसि प्रान्तो नूत्नाधिकरणेऽन्तिमः । पर्यायवचनैर्वाच्यं सूत्रं कारकसास्कृतम् ||३१|| ( पञ्जिका )
,
स्थाप्यः
(१) श्यामगजपर्यायशब्दः पञ्चम्येकवचनङ सिप्रत्ययान्तः प्रथमः (२) ततश्च नूतनाधिकरणवाचकशब्दः सप्तम्येकवचनः प्रान्ते निवेश्यः एव कृते यद्भवेत् तत् सूत्रं कारकसत्कं वर्तते, किं तत् ? कथ्यतामिति ॥ ३१ ॥
[ शिखरिणी ]
तवर्गान्त्यो वर्णो यदिः च करणीयोऽस्ति चरमटवर्गस्य स्थाप्यः परमिह न सोऽन्ते कुचन । पदं चैकं कार्य र पॠपरतोऽमुं विरचयेच्छसायुक्ताः कार्या न लचटतवर्गा व्यवहिताः ॥ ३२॥ ( पञ्जिका )
नकारो नकारात्मना परिणमनीयोऽस्ति तदर्थ मुक्तो विधिविधेयः
