________________
द्वितीयं योगस्थानम्
.
249
प्रतीत्यसमुत्पन्नेषु धर्मेषु अनित्यज्ञानं, दुःखज्ञानं, नैरात्म्यज्ञानं । इदमुच्यते प्रतीतत्यसमुत्पादकौशल्यम् ।। ___ स्थानास्थानकौशल्यं पुनः प्रतीत्यसमुत्पाद[6]एव वेदितव्यं ।। तत्रायं विशेषः [1] स्थानास्थानकौशल्येना विषमहेतुकतां जानाति । अस्ति कुशलाकुशलानां
कर्मणां फलविपाकः । अकुशलानामनिष्ट इति ।। 9B-3// यदेवं ज्ञानमिदमुच्यते स्थानास्थानकौशल्यं ।' /[1]
तच्चतत्पञ्चस्थानकौशल्यं समासतः स्वलक्षणकौशल्यं . . भवति । सामान्यलक्षणकौशल्यं च। तत्र
स्कन्धकौशल्येन स्वलक्षणकौशल्यमाख्यातं । अवशिष्टः
सामान्यलक्षणकौशल्यमिदमुच्यते कौशल्यालम्बनं ।। _ . तत्र क्लेशविशोधनमालम्बनं कतमत् । आह । (contd. from p. 248)
p. 334, p. 414 sq.; D. N., II.120-1; cf. LV, XIII, 77 sq. (p. 123 sq.); Dh. P., XX.5-7; cp. Asm., p. 40: अपि खलु उत्पादव्ययधर्मद्वयानुगतेषु संस्कारेषु जात्यादयोऽष्टौ दुःखानि प्रज्ञायन्ते इत्यभिसन्धाय बुद्धेन भाषितं यदनित्यं तद् दुःखमिति । अपि च अनित्येषु संस्कारेषु. जात्यादिकं दुःखं प्रज्ञायते इत्यनित्यतो दुःखं न सर्वे संस्कारा
इत्यत्राभिसन्धिर्वेदितव्यः । 1. cp. ibid, p. 81 : स्थानास्थानकौशल्येन कमर्थं पश्यति । ज्ञेये प्रतीत्यसमुत्पाद कौशल्यं पश्यति ॥ स्थानास्थानकौशल्यप्रतीत्यसमुत्पादयोः कः प्रभेदः । यद् धर्मा धर्मानभिष्यन्दयन्ति नयेषां निर्हेतुको नापि विषमहेतुक उत्पाद इतीदं प्रतीत्यसमुत्पादकौशल्यम् । हेतुफलानुरूप्ये वेदयितोत्पाद इतीदं स्थानास्थान
कौशल्यम् ॥ 2. cp. Asm., p. 81 : क्लेशविशोधनमालम्बनं कतमत् । यदधोभूमोना
मौदारिकता ऊर्ध्वभूमिकानां शान्तता तथता चत्वार्यसत्यानि च। एतानि क्लेशविशोधनालम्बनानि नाम ।
