________________
218
श्रावकभूमी नंष्क्रम्यभूमिः
श्रोत्रसौषिर्यम्वा, घ्राणसौषिर्यम्वा, मुखसौषिर्यम्वा, कण्ठसौषिर्यम्वा । इति येन चाभ्यवहरति । यत्र वाभ्यवहरति । येन वाभ्यवह्रियते । यदधोभागेन प्रधरति । इति यो वा पुरनरप्योप्येवंभागीय: [ ? ] अयं उच्यते आकाशधातुः ।।
विज्ञानधातुः
यच्चक्षुविज्ञानं
कतमः ' [1] श्रोत्र घ्रा [4] जिह्वाकायमनोविज्ञानं । तत् पुनश्चित्तं मनोविज्ञानं च । अयमुच्यते विज्ञानधातुः ॥
तत्र मानचरितः पुद्गल इमं धातु प्रभेदं मनसि
.
कुर्व्वन् काये पिण्डसंज्ञां विभावयति । अशुभसंज्ञां च प्रतिलभते । न च पुनस्तेनोन्नतिं गच्छति । मानं प्रतनु करोति । तस्माच्चरिताच्चित्तं विशोधयति । अयमुच्यते [ 5 ] धातुप्रभेद: ' । मानचरितस्य पुद्गलस्य चरितविशोधनमालम्बनं ॥
1. cf. यो नामरूपमभिनिर्वर्तयति नडकलापयोगेन पञ्चविज्ञानकायसंप्रयुक्तं सास्रवं च मनोविज्ञानम्, अयमुच्यते विज्ञानधातुः । MSS, I.101, 109; Ś s, p. 120; cf. AK, I.28 : विज्ञानधातुर्विज्ञानं सास्रवं जन्मनिश्रयाः । ; fasi fa agfasfa af Vsm., XVII.120; see also, XVII.122-4; for elaboration on मनस् and मनोविज्ञान see Adv., pp. 7-8 and notes thereon ; see also p. 12; cf. PVS, pp. 2-3; M.N., III.327 sq..
2. Through anitya, and anātma-bhāvanā of these dhātus, the pudgala realises their non-intrinsic and mutable character and regards them to be full of suffering and thus his attachment towards the phenomenal objects ( contd. on p. 219 )
