________________
द्वितीयं योगस्थानम्
बाह्यः पृथिवीधातुः ।।
1.
बाह्यश्च' ।
213
अब्धातुः कतमः । अब्धातुर्द्विविधः । आध्यात्मिको
तत्राध्यात्मिक [ 2 ] कोपधातुः (धातुः)
कतमः ।
आपः अब्धातु
तद्यथा
यदध्यात्मं प्रत्यात्मं स्नेहः स्नेहगतं । मुपगतमुपादातुं (अब्धातुगत मुपगतमुपादत्तं ) । अश्रु, स्वेदः । खेटः शिघाणकः । बसा, लसीका, मज्जा, मेदः, पित्तं, श्लेष्मा, पूयः, शोणितं, मस्तकं, मस्तकलुंगं, प्रश्रावोय ( स्रावोऽय) मुच्यते आध्यात्मिकोब्धातुः ।
बाह्योब्धातुः कतमः । यद्वाह्यमापः अप्गतं( अब्गतं ), स्ने [3]हः स्नेहगतमनु (तमु ) पगतमनु(तमुं) पादत्तं । तत्पुनरुत्सो वा, सरांसि वा, तडागा
1. cf. M. N., III. 325 : कतमा च, भिक्खु, आपोधातु ? आपोधातु सिया अज्झत्तिका सिया बाहिरा । कतमा च • अज्झत्तिका आपोधातु ? यं अज्झत्तं पच्चत्तं आपो आपोगतं उपादिन्नं सेय्यथीदं- पित्तं सेम्हं पुब्बो लोहितं सेदो मेदो अस्सु बसा खेळो सिङ्घाणिका लसिका मुत्तं यं वा पनञ्ञपि किञ्चि अज्झत्तं पच्चत्तं आपो आपोगतं उपादिन्नं — अयं वुच्चति, भिक्खु, अज्झत्तिका आपोधातु । या चेव खो पन अज्झत्तिका आपोधातु या च बाहिरा आपोधातु आपोधातुरेवेसा । Ś s, p. 132 : तत्र कतमोऽब्धातुः ? यदिदमस्मिन् कायेऽध्यात्मं प्रत्यात्ममापः अब्गतं । अप्त्वं स्नेहः । स्नेहगतं स्नेहत्वं द्रव्यत्वमुपगतमुपात्तम् । तत्पुनः कतमत् । तद्यथा - अश्रु स्वेदः खेटः सिङ्घाणिकं वसा लसीका मज्जा मेदः पित्तं श्लेष्मा पूयः शोणितं क्षीरं प्रस्राव इत्यादि । अयमुच्यते आध्यात्मिकोऽब्धातुः । ; PVS, p. 2 : अब्धातुः कतमः । स्निग्धता ।; Sā. Sū., MSS, I.101; Mād. Śā. Sū., MSS, I.109; see AKB, I.12.
