________________
द्वितीयं योगस्थानम्
[6] अन्तरापरिनिर्व्वायिण: पुद्गलास्त्रयः । एकोन्तरापरिनिर्व्वायी पुद्गलः । च्युतमात्र एवान्तराभवाभिनिर्वृत्तिकाले अन्तराभवमभिनिर्व्वतयत्यभि
तद्यथा परीत्तः
निर्वृत्ते [ : ] समकालमेव परिनिर्व्वाति । शकलिकाग्निरुत्पन्नैव (न्न द्वितीयान्तरापरिनिर्व्यायी पुद्गलः । अन्तरा भवमभि
एव) परिनिर्व्वाति ।
179
(contd. from p. 178)
परिनिर्वातीति । यं प्रत्येषं दृष्टान्तः । तद्यथाऽयस्प्रपाटिकेति । तृतीयो धर्मसंगीतिमनुप्रविश्य धर्म सांकथ्यमनुप्रविश्य परिनिर्वाति । यं प्रत्येष दृष्टान्तः । तद्यथाऽयस्पाटिका उत्प्लुत्य पृथिव्यामपतितैव परिनिर्वायात् । तदेवं विनाप्यन्तराभवेन' अन्तरापरिनिर्वायी भवति । ; see also, pp. 22-3; p. 562 sq.; for other references, see Adv., pp. 341-2.
1. Asanga remarks : अन्तराभवः कामधातौ रूपधातौ चोपपद्यमानस्यारूप्यधातोश्च्यवमानस्य । स च मनोमयो गन्धर्व इत्यपि । परं सप्ताहं तिष्ठत्यन्तरेण च्यवते । एकदा च व्यावर्त्तते । तत्रस्थश्च कर्मोपचिनोति सुभागांश्च सत्त्वान् पश्यति । तत्र चोपपद्यते तदाकृतिरप्रतिहतगतिश्च । ऋद्धिमानिव चाशुगामी उपपत्यायतने प्रतिहन्यते । उपपत्त्यायतने तुलावनामोन्नामयोगेन च्यवते प्रतिसन्धि च बघ्नाति । अन्तरा भवस्थश्चोपपत्यायतने रागमुत्पादयति यदन्यश्च क्लेशः प्रत्ययो भवति । सह रागेणान्तराभावो निरुध्यते कललं च सविज्ञानकमुत्पद्यते ॥ स च विपाकस्तत ऊर्ध्वमिन्द्रियाभिनिवृत्तिः यथा प्रतीत्यसमुत्पादे चतसृष्वायोनिषु । अण्डजायां जरायुजानां संस्वेदजायामुपपादुकाया च ॥ Asm., pp. 42-3; see also YBŚ, (I, pp. 18-21 ) for further details; Kathāvatthu with commentary, VIII. 2; Ada, p. 42; AK, III.10 :
मृत्यूपपत्तिभवयोरन्तरा भवतीह यः ।
गम्यदेशानुपेतत्वान्नोपपन्नोऽन्तराभवः ॥
Milinda, p. 132; AK, II.11-5, 40; IV.53; VI.34; cp. also Bodhi, p. 269.
