Kshir Tarangini

SR No.: 002433
Original Sutra Author: N/A
Author: Yudhishthir Mimansak
Publisher: Ramlal Kapur Trust
Publication Year: 1986
Total Pages: 444
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 369

क्षीरतरङ्गिण्यां
१६६. श्रम रोगे । ग्रामयति । स्वादौ श्रम गत्यादिषु (१।३१२) अमति । घटादौ श्रम रोगे' श्रमयति । प्रतिशब्दाद् गुणादेशो द्रष्टव्यः । आमय:, आमयते ॥ १८७॥
३१२
I
१६७. चट स्फुट भेदे । उच्चाटयति । स्फोटयति । भ्वादी ( १ | २२६) स्फोटति । तुदादी (६।७८) स्फुटति ॥ १८८ ।।
५:
१५
१६८. घट च । १६ε. हन्त्यर्थाः । चट स्फुट घट च हन्त्यर्थाः, एते हन्त्यर्थे णिचमुत्पादयन्ति । उच्चाटयति, प्रास्फोटयति, विघाटयति । श्रन्ये तु चट इति श्रास्फुटौ - प्रस्फोटने चुरादिरिति व्याख्यन्, अन्यत्र भ्वादिः उच्चटयति । केचित्तु हन्त्यर्थाः स्वार्थे चेत्याहुः—घाट१० यति, तोडयति, गणान्तरपाठाद् वेति – तुदति ( (६१) । इत्थं तु दौ हिंसार्थपाठ ग्रात्मनेपदार्थं घट संघाते इति दुर्ग:- संघाटयति । घटे - दौ (१।५१०) द्युतार्थस्तङर्थो मित्संज्ञार्थश्च पाठः ।। १८६ ॥
1
I
१७०. दिवु प्रर्दने । परिदेवयति । अन्यत्र दीव्यति (- ४ १ ) चन्द्रो दिवु परिकूजने ' इत्येव सिद्धिमाह ।। १६० ।।
१७१. अर्ज प्रतियत्ने । प्रतियत्नः संस्कारः । अजयति । भ्वादौ अर्ज सर्ज श्रर्जने (१।१३८ ) - प्रति ।। १६१ ॥
१. घटादी 'न कम्यमिचमाम् ' (१।५५६ ) सूत्रे निर्दिश्यते, 'श्रम रोगे' इत्येवं न क्वचिद् घटादी पठ्यते ।
२. अस्याभिप्रायो न ज्ञायते । 'अतिशब्दाद्' इत्यस्य स्थाने अमिशब्दाद्' २० इति शुद्ध पाठो भवितुमर्हति ?
३. 'भेदने' इत्युद्धियते पुरुषकारे ( पृष्ठ ६२ ) ।
४. मंत्र पुरुषकारे क्षीरस्वामिनाम्नोद्धृते पाठे भूयान् पाठभेद् उपलभ्यते । तथाहि - क्षीरस्वामी तु चट स्फुट भेदने । चाटयति, स्फोटयति । घट चघटधातुश्च भेदने वर्तते । हन्त्यर्थाः हन्त्यर्थाश्च धातवो णिचमुत्पादयन्ति' इत्यु२५ क्त्वा दर्शनान्तरमप्याह – 'घट च हन्त्यर्थाः । चट स्फुट धातू द्वौ घट च धातुस्त्रयः, एते हन्त्यर्था हन्तिना समानार्थाः णिचमुत्पादयन्ति ' इति ( पृष्ठ ६२ ) । ५. वक्ष्यमाणः पाठः शाकाटयनस्येति पुरुषकार : ( पृष्ठ ६२) । ६. 'परित्यक्तजन' ? पाठा० ।
७. चन्द्रस्तु दिवु परिकूजने' इत्यपि धातुपाठे न पठति,
३० सिद्धि: ? अयं क्षीरतरङ्गिण्याम् ( १०।१५२ ) सूत्रे पठ्यते ।
कुतस्ततः